Mehr Haber Ajansı: Günümüzde İran’da antik dönemlerden Kaçar dönemine kadar uzanan binden fazla kervansaray bulunmaktadır. Bu yapıların eşsiz önemi, ülkenin 24 ilinden 54 tarihi kervansarayın 2023 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınmasıyla daha da ön plana çıkmıştır. Bu durum, kervansarayların İran’ın mimari ve kültürel tarihindeki önemli rolünü uluslararası düzeyde kanıtlamaktadır.
Yazımızın birinci bölümünde Yezd ve Simnan'daki tarihi kervansaraylarını ve ikinci bölümünde ise Tahan ve Meybod Kervansaraylarını anlatmaya çalışmıştık.
Üçüncü bölümde ise Kazvin ve Horasan'daki tarihi kervansarayını sizin için tanıtmaya çalışacağız:
Kazvini Saad-ül-Saltaneh Kervansarayı
Ülkenin en büyük kapalı kervansarayı ve yerel kentsel ticaret merkezi olan Kazvin'deki Saad-ül-Saltaneh Kervansarayı, Kaçarlar döneminde İran'ın tarihi ve kültürel büyüklüğünün bir simgesi olarak kabul edilmektedir. Bu tarihi yapı, kervanların ve tüccarların dinlenme yeri olmasının yanı sıra, İran ile diğer ülkeler, özellikle Türkiye ve Rusya gibi komşu ülkeler arasında kültürel ve ticari alışverişin de merkeziydi.
Bu kervansarayın geçmişi Nasıreddin Şah Kaçar dönemine kadar uzanmaktadır. O dönemde Kazvin hükümdarı Muhammed Bakır Han Saad üs-Saltaneh İsfahani, İran'ın önemli ticaret merkezlerinden biri olan Kazvin'in tüccarlara ve kervanlara hizmet verecek uygun bir yere ihtiyaç duyduğu sonucuna varmış ve bunun sonucunda Muhammed Bakır Han Saad üs-Saltaneh İsfahani, ticari işlemler için hayati önem taşıyan alanlar sağlamak amacıyla Kazvin Kervansarayı'nın inşasını emretmiştir.
Kazvin'deki Saad-ül-Saltaneh Kervansarayı, dönemin ekonomik ve sosyal durumunu yansıtan Kaçar döneminin en değerli yapılarından biridir.
Horasan Şeref Kervansarayı
İpek Yolu tarihinde önemli bir yer ve kraliyet kervansaraylarından biri olan Horasan Şeref Kervansarayı, İslam dönemindeki kültürel ve ekonomik alışverişlerde önemli bir rol oynamıştır. Abgineh veya Abgir olarak da bilinen bu kervansaray, Hicri 508 yılında eski Merv-Nişâbur yolu üzerinde ve stratejik bir noktada inşa edilmiştir. Bu kervansaray, günümüz Meşhed-Serahs yolu üzerinde yer almaktadır. Bu kervansaray İpek Yolu üzerindeki en önemli duraklardan biri olması nedeniyle önemlidir. Bu yapı, coğrafi konumu, benzersiz mimari özellikleri ve sanatsal süslemeleriyle ünlüdür.
4644 metrekarelik alana sahip Şeref Kervansarayı'nın mimarisi ve iç tasarımı, misafirlerine konforlu bir idnleme alanı sağlayacak şekilde tasarlanmıştır. İç mekanların ve mimarinin tasarımı, seyahat yorgunluğunu azaltacak ve yeterli ışık ve temiz hava sağlayarak gezginler için keyifli bir ortam yaratacak şekilde tasarlanmıştır.
Horasan Şeref Kervansarayı'nın mimarisi, sanatsal yönleriyle de önemlidir. Binanın dış ve iç mekanlarında tuğla ve sıvanın simetrik ve akıllıca kullanımı, o dönemin mimarlarının ustalığını ve sanatkarlığını ortaya koymaktadır. İran'ın tarihi ve kültürel bağlamıyla uyumlu sıva ve tuğla işçiliği, bu kervansaraya özel ve eşsiz bir görünüm kazandırmıştır. Bu sanatsal özellikler, Şeref Kervansarayı'nı İran İslam mimarisinin başyapıtlarından biri ve bir tür İran tuğla ve sıva müzesi olarak bilinir hale getirmiştir.
Zamanın geçişine ve iklim değişikliklerine rağmen, Horasan Şeref Kervansarayı ihtişamını ve görkemini korumuştur. Kültürel ve tarihi bir miras olarak bu yapı, geçmiş yüzyıllardaki İranlıların sanat ve becerilerinin açık bir örneği olarak kabul edilmektedir.