MHA- Peyman Yezdani- Türkiye’nin Katar’da daimi askeri üs kurarark 3 bin asker yerleştirmesi, Türkiye’yi Fars Körfezi’nin güvenliğine katkı sağlayan güçlerden biri kıldı. Fransa’nın Birleşik Arap Emirlikleri’nde, İngiltere ve Amerika’nın ise Bahreyn’de askeri üssü bulunuyor.
Türkiye’nin NATO müttefikleriyle birlikte Fars Körfezi bölgesinde askeri varlığı, NATO üyelerinin Türkiye’nin Fars Körfezi’nde kendileri arasında bulunmasına yeşil ışık yaktığı olarak yorumlanabilir. Ayrıca Fars Körfezi’ne kıyısı olan Arap ülkelerin de NATO’yu bölgeye sokma arayışının bir göstergesi sayılabilir.
Yabancı güçlerin Fars Körfezi’nde bulunmasına karşı İran İslam Cumhuriyeti her zaman bölge güvenliğinin bölge ülkeleri tarafından sağlanması gerektiğini dile getiriyor.
Bu bağlamda 2004-7 yılları arasında Türkiye’nin NATO Daimi Temsilcisi Ümit Pamir ile bir söyleşi gerçekleştirdik. Pamir 2000-4 yılları arasında da Türkiye’nin BM Daimi Temsilcisi olarak görev yaptı. Pamir şu an NATO Genel Sekreteri tarafından örgütün özel uzmanlar grubunda yer almıştır. Bu uzmanlar ‘NATO Ciddi Stratejik Vizyonu’ adlı taslağı hazırlamaktalar.
Ümit Pamir ile yaptığımız söyleşinin metni şu şekildedir:
Türkiye ne zamandan beri Fars Körfezi güvenlik düzeninde yer almaya karar vermiş ve Türkiye’nin bu bölgeye girmesinden amacı nedir?
Türkiye, Fars Körfezi’ne kıyısı olan ülkelerle tarihi, dünya görüşü ve çıkarlar açısından ortak paydaya sahip ve bu bölge ile ilişkilerine stratejik açıdan bakıyor. Ilk olarak Türkiye’nin Fars Körfezi’ne yaklaşması, bölgede barış, istikrar ve güvenliği desteklemesinden kaynaklanıyor. Türkiye ve Fars Körfezi, büyük önem taşıyan ve hassas konumu bulunan bir bölgede yer alıyor. Dolayısıyla iki taraf da terör başta olmak üzere ortak tehditlere karşı işbirliği yapmak zorundalar.
Bu açıdan bakıldığında güçlü işbirliği sayesinde bölgede barış, istikrar ve güvenlik garanti altına alınabilir. Türkiye bölge ülkeleriyle stratejik ilişkilerini geliştirmek adına Körfez İşbirliği Teşkilatı’na (KİK) üye ülkelerle yüksek düzeyde müzakerelere başladı. 2008 yılından beri Türkiye ve sözkonusu ülkeler arasında yüksek düzeyli stratejik müzakereler gerçekleşmektedir. Görüşülen konuların başında güvenlik meselesi geliyor.
Türkiye neden Katar’da askeri üs kurdu?
Türkiye, Fars Körfezi bölgesinde barış, istikrar ve güvenliği kendi barış, istikrar ve güvenliği olarak görüyor ve bu çerçevede bölge ülkeleriyle askeri alan başta olmak üzere bütün alanlarda ilişkilerini geliştirmeyi amaçlıyor. Yeni problemlerin ortaya çıkması, işbirliği ve uyum içinde hareket etmeyi gerekli kılıyor ve bu doğrultuda Türkiye, Katar ile yüksek düzeyde ilişkileri benimsemiştir. Her iki ülke işbirliğin derinleşmesine yönelik kararlılar ve bölgesel konularda ortak düşünceleri paylaşıyorlar. Dolayısıyla işbirliğin güçlenmesi yolunda, Katar Emiri’nin Aralık 2014 tarihli Türkiye ziyaretinde askeri anlaşma imzalandı. Anlaşmanın en önemli maddelerinden biri ise Türkiye’nin Katar’da askeri üs kurma konusuydu.
Bize göre bu anlaşma çerçevesinde işbirliği yapmak, hem Katar ve hem bütün bölgenin güvenliğinin güçlenmesine katkı sağlayacaktır.
Neden Türkiye, NATO içinde dolaylı yoldan işbirliği yerine, direct şekilde bu ülkelerle askeri işbirliği yapmayı tercih ediyor?
NATO’nun Fars Körfezi’ne kıyısı olan ülkelerle işbirliği eskiye dayanıyor. Örneğin 12 yıl önce imzalanan İstanbul Kurucular Belgesi’ne baktığımız zaman Fars Körfezi’nde barış, istikrar ve güvenliğin sağlanması, NATO üyesi ülkelerin stratejik çıkarlarının sağlanması anlamına geliyor; Tıpkı Avrupa-Atlantik bölgelerinin güvenlik ve barışının karşılıklı olarak algılanması gibi.
Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Katar ve Bahreyn, İstanbul Kurucular Belgesi’nden doğan fırsatları güzel bir biçimde değerlendirmiştir. Suudi Arabistan ve Umman bu belgeye resmi olarak katılmasa da onlara işbirliği kapıları açıktır ve biz onların tedricen NATO ile ilişkilerini geliştirmelerinden mutluluk duyuyoruz.
Biz ayrıca Fars Körfezi’ne kıyısı olan ülkelerin gün geçtikçe güvenlik sağlama konusunda başarılı olduklarından dolayı mutluyuz. Onlar bölge dışında bile başarı kaydettiler. Onlar NATO’nun Afaganistan’daki operasyonlarına büyük ölçüde katkı sağladılar.
Onlar ayrıca 5 yıl önce Libya halkına yardım operasyonunda aktif bir rol oynadılar. Şu an da IŞİD Karşıtı Koalisyon’da büyük çaba sarfediyorlar. Bütün bunlara bakacak olursak şu an NATO ve bu ülkeler arasında güzel bir işbirliği havası vardır. Buna rağmen ikili ilişkilerin daha da güçlenmesine yönelik birçok potansiyel mevcuttur.
Türkiye ile Fars Körfezi’ne kıyısı olan ülkeler arasında güçlü kültürel ve tarihi ilişkiler de mevcuttur. Dolayısıyla Türkiye’nin bu ülkelerle ikili ilişkiler kurması, bu ülkelerin NATO ile işbirliğini etkilemez; Aksine bu tür işbirlikler, bölgede güvenliğin daha da güçlenmesine katkı sağlayabilir. Birçok NATO üyesi ülke de bazı Fars Körfezi’ne kıyısı olan ülkelerle ikili ilişkilere sahip. Bu da NATO ve operasyonları için bir avantaj demektir.
Bu bağlamda Türkiye ve Fars Körfezi’ne kıyısı olan ülkelerin işbirliği, ilk önce bütün tarafların milli menfaatlerini sağlamasının yanı sıra, bu ülkelerin NATO ile işbirliği yapması başka bir fırsat sunuyor.
Türkiye, İran ve Irak’ın da bulunduğu ve yabancı güçlerin devre dışı bırakıldığı kapsamlı bir güvenlik mekanizmasının kurulmasını istiyor mu?
Türkiye’nin bölgesel politikasının gövdelerinden birini, bölge ülkelerinin işbirliğine dayalı bir güvenlik mekanizmasının kurulması oluşturuyor. Türkiye bu hususta Karadeniz, Balkanlar ve Asya’nın göbeğinde iyi bir tavır sergilemiştir. Afgansitan için İstanbul süreci bunun en belirgin örneğidir. Kuşkusuz böyle bir yaklaşım, kararlılık ve bütün ilgili tarafların işbirliğini gerektiriyor. Bu takdirde bu tür yaklaşımdan iyi sonuçlar elde edilebilir.
Y.B
yorumunuz