İran İslam Cumhuriyeti’nde yasamanın iki ayağı vardır. Birincisi İslmai Şura Meclisi ve ikincisi Anayasa Koruma Konseyi’idir. 12 üyeden (6 fakih ve 6 hukukçu) oluşan Anayasa Koruma Konseyi, ülke sisteminde önemli kararların alınmasında etkin rol oynamkatadır. Önemli denetleme kurumlarından biri olan konsey, İslami Şura Meclisi kararlarının şeriata ve Anayasa'ya uyup uymadığını tespit etmek amacıyla oluşturulmuştur. Kanunların İslami mahiyetini, anayasanın korunmasını ve İslam hukukunun üstünlüğünü sağlamak amacıyla oluşturulan konsey şu anda yedinci dönemdedir.
Anayasa Koruma Konseyi’nin Özellikleri
Bu konsey 6 fakih ve 6 hukukçudan oluşuyor. Fakih kişiler İslam Devrimi Lideri tarafından atanır. Hukukun farklı dallarında uzman 6 Müslüman hukukçu ise erk organı tarafından İran İslami Şura Meclisine tanıtılır ardından meclisin güvenoyu ile Anayasa Koruma Konseyi’ne üye olur.
Anayasa Koruma Konseyi’ndeki fakih kişileri sadece Devrim Lideri görevden alabilir.
12 kişilik konsey üyeleri altı yıllık bir süre için seçilirler ve bunların yarısı üç yılda bir değişir.
Dönemin ihtiyaçlarına ve meselelerine aşina olan 6 adil ve bilgin fakih konseyde bulunmaktalar. Fakih kişilerin Anayasa Koruma Konseyi’ne üyeliğinin şartları arasında fıkıh, adalet ve dönemin şartları ve meselelerine aşina olma özelliklerine sahip olmak yer almaktadır.
Konseyin yapısı
Anayasa Koruma Konseyi'nin bir sekretaryası ve uzmanlaşmış idari teşkilatları vardır ve bir yıllık süre için seçilen bir sekreter, bir başkan yardımcısı ve bir sözcüden oluşur. Sekreter ve başkan yardımcısının üye olması zorunludur, ancak sözcü konsey üyeleri dışından da seçilebilir.
Konseyin toplantıları haftada iki gün düzenlenir. Bazı durumlarda gerekli görüldüğünde olağanüstü toplantılar da yapılır. Anayasa Koruma Konseyi'nin resmi toplantıları yedi üyenin katılımıyla gerçekleşir, ancak acil durumlarda veya oylamalarda dokuz üyenin hazır bulunması şarttır.
İran İslam Cumhuriyeti Anayasası'na göre, Anayasa Koruma Konseyi'nin çeşitli görev ve yetkileri vardır; Bu konseyin görevleri şunlar:
Kanunların şeriata uygunluğu: Tüm medeni, cezai, mali, ekonomik, kültürel, askeri, siyasi vb. yasa ve düzenlemeler şeriata dayanmalıdır ve bunu belirlemek Koruma Konseyi'nin sorumluluğundadır. Konseydeki fakih kişiler meclis kararlarının şeriata uyup uymadığını inceler.
Kanunların anayasaya uygunluğu: İran Meclisi kararlarının anayasaya uyup uymadığının tespiti, Koruma Konseyi üyelerinin sorumluluğundadır. Meclis kararlarının anayasaya aykırı bulunması halinde konsey, gözden geçirilmek ve değiştirilmek üzere Meclise iade eder; Meclis ile Konsey karar üzerinde anlaşmazlığa düşerse karar İran'ın Düzeninin Yararını Teşhis Konseyi’ne gönderilir. Ayrıca hükümetin aldığı kanun ve düzenlemelerinin şeriata uyup uymadığını tespit etmek de Koruma Konseyi’nin görevidir.
Anayasayı inceleme ve değerlendirme: Anayasa Koruma Konseyi, anayasayı inceleme ve değerlendirme görevini yapar. Bu konseyin değerlendirmesi orijinal anayasa kadar geçerli kabul edilmektedir.
Seçim ve referandumların denetimi: Uzmanlar Meclisi, Cumhurbaşkanlığı, İslami Şura Meclisi seçimleri ve referandumun denetimi Koruma Konseyi’nin sorumluluğundadır. Bu denetim, adayların kayıt işlemi ve adayların onaylanması gibi seçimin tüm aşamalarını kapsar.
Bazı resmi törenler ve konsey toplantılarına katılmak: Anayasaya göre, Koruma Konseyi üyelerinin Cumhurbaşkanlığı Yemin Töreni gibi bazı resmi törenlere katılması gerekiyor ve aynı zamanda Anayasa İnceleme Konseyi ve Geçici Liderlik Konseyi’nde yer alması şarttır.
yorumunuz