İranlılar uğursuz bir gün inancına sahip olmadığı gibi Nevruz’dan sonra 13. günü tabiat günü doğanın nimetlerini sergilediği bir gün olarak görmüş ve Nevruz’un 13. gününü Tabiat günü olarak kutlamıştır.
İran’da Nevruz’un 13. günü “Sizdehom beder” olarak adlandırılan günde kutlamalar ve törenler yapılmaktadır ve bu güne özel törenlerin İran medeniyet ve tarihinde kökleri bulunmaktadır.
İranlıların tarihin çeşitli dönemlerinde Nevruz’u yaratılış şöleni ve varlın başlangıcı doğuş olarak görmüş ve bu dönemin sonunun 13. gün olduğuna inanmıştır.
İran halkı 12 sayısına kutsallık vermiştir ve bu nedenle maddi dünyanın 12 bin yıl ömrü olduğuna inanmış, 12 burca bağlanmış ve Ferverdin şölenlerini Nevruz’un 12. gününde kutlamıştır.
İran’da halklar geçmişte ruhların insanlarla beraber yaşadığına, Nevruz’dan sonra 12. gün olan 12 Ferverdin tarihinde dünyanın sonunun geleceğine inanmış ve Nevruz’dan sonra 13. günü cennetten hayatın yeniden başlaması olarak görmüş, dünyanın sonunun gelmemesini görerek 13. günde çeşitli şölen ve kutlamalar yapmıştır.
İranoloji uzmanlarından Abbas Kanberi Adivi günün analmıyla ilgili yaptığı açıklamada, eskiden İran halklarının Nevruz’un 13. gününü “Tirruz” olarak adlandırdığını ve bu günde Anahita ya da su tanrısından yağmur yağmasını istediğini söyledi.
Adivi konuyla ilgili yaptığı açıklamada, halkın Nevruz başlangıcında ektiği sebzeleri 13. günde tabiata geri verdiğini ve 13. günü “Tabiat günü” olarak kutladığını hatırlatarak, İranlılara göre Nevruz’un 13. gününün su tanrısının kuraklık devine karşı zaferi olduğuna ve bu nedenle çeşitli şölenlerle bu günü kutladığına ve bu karnavalların Hindistan’da hala devam ettiğine değindi.
Adivi, insanların tarihin çeşitli evrelerinde Nevruz’un 13. gününde evrende bir olay olacağına ve dünyayı altüst edeceğine inandığını ve 13. günde kutlamalar yaptığını belirtti.
Adivi 13 sayısının İranlılar arasında uğursuz görüldüğünü ve Hıristiyanlar ile diğer topluluklarda 13 sayısının uğursuzluğuna inanıldığını hatırlatarak, İran’da genç erkek ve kızların hayatta ve evlilikte başarılı olmaları için bu günde ot bağladıklarını günün anlamına aykırı olarak daha sonraları da halkın Nevruz’un başında yeşerttikleri sebzeleri yollara attıklarını oysa günün felsefesine uygun olarak sebzelerin tabiata döndürülmesi gerektiğini vurguladı.
Adivi, Nevruz’un 13. gün kutlamalarının bir Zerdüşt ayini olduğunu ve Zerdüşt döneminden bu yana İranlıların bu güne has şölenlerinin devam ettiğini belirtti.
İran halkı bugün de Nvruz’un 13. günü tabiatın içine girerek yaratılmış güzelliklere şükretmektedir.
İran halkı bugün de Nevruz’un 13. günü olan bugünde yaşam mahallerinden ve evlerinden çıkarak bütün günü yeşil alanlarda doğayla iç içe mekanlarda en iyi şekilde geçirmeye çalışır ve İran’da bugün “Ruz-i Tabiat” (Doğa Günü) ilan edilmiştir.
“Sizdeh (13) be der” olarak adlandırılan bugün eski metinlerde 13’ün uğursuzluğuna dair her hangi bir şeye rastlanmamasına rağmen Nevruz törenlerinin ayrılmaz bir parçası olarak devam etmektedir. İran halkının hiçbir yazılı delili olmadan tarih boyunca zihninde Nevruz’un 13. gününün uğursuzluk olduğu ve evde kalınmaması gerektiği düşüncesi meydana gelmiştir.
İslam dünyasının tanınmış siması Ebu Reyhan Birûnî’ye göre, “Tir Ruz” olarak adlandırılan Nevruz’un 13. günü İranlılar tarafından kutlama ve şenlik günüdür.
Buna göre her zaman ilahi inançlara sahip İran halkı eski dönemde Nevruz’un 13. gününü yaratanın anıldığı ve O’na şükrettikleri bir gün olarak kutsal saymışlardır.
Zira İran halkının bugünde doğaya açılmaları onların hayattan uzaklaşmaları ve yaratılış hakikatinden kaçınmaları anlamına gelmemekte aksine İranlılar yaratan ve yaratılmış arasında samimi bir bağ bulmaya çalışmaktadırlar.
İran’ın her bölgesinde bugüne has çeşitli kutlamalar vardır.
Bugünde İranlılar toplu olarak hazırladıkları yiyecekleri ile evlerinden ayrılır ve doğanın kucağına sığınırlar, yeşil alanlarda,köy ve kent meydanlarında güreş müsabakaları yapmaları bugüne has kutlamalardandır.
Nevruz’un 13. günü yani “Sizdeh be der” günü mahalli müzikçiler halkla beraber doğaya çıkar ve toplu halde eğlence ve kutlamalarda bulunurlar.
Bugünde bütün İran halkı yeşil alanlar, mesire yerleri ve doğanın su ve güzelliğiyle insana kucak açtığı yerlerde toplanırlar.
İnsanlar bir yılın getirdiği yorgunluğu ve sıkıntıları unutmak ve bugünün uğursuz bir gün olmadığını ispatlarcasına yeni bir yılı sefa, dostluk ve muhabbetle karşılamaya hazırlanırlar.
Bugün İran halkının Nevruz kutlamalarının, oyunlarının ve faaliyetlerinin son günüdür.
İran’da bugünde ziyaretgahlar, evliya ve enbiya türbelerinin bulunduğu bölgede yaşayan insanlar yeni yılda hayatlarının hep bu kutsal yerlere uygun geçmesi temennisiyle bu yerlere gider ve bugünü bu mekanların yanında sevinç ve neşe içinde geçirirler.