Mustafa K. ERDEMOL: Afganistan’da ABD ile Taliban arasında “barış”ı sağlayabilecek bir çerçeve üzerinde anlaşabilmenin yakın olduğundan söz ediliyor. Öyle ise eğer bu Donald Trump’ın bu ülkedeki başarısızlığını unutturmuş olmayacak. Çünkü çektiğini söyledikten sonra bile 14 bin asker bulundurduğu Afganistan’da çatışmanın taraflarından biri olan ABD, girdiği savaşı yavaş yavaş kaybediyor
Askeri kaynakar buna gerekçe olarak taktiği ya da asker sayısını göstermiyorlar. Savaşta hedefin ne olduğunun iyi tanımlanamadığını, dolayısıyla ülkede “terörle” mücadelede ABD’nin hedefi bir hayli “büyüttüğü”nü ileri sürüyorlar. Bunun başarısızlığa yol açtığını söylemeye gerek yok. Bir başka neden de Taliban’la anlaşmada çok geç kalınması. Bu geç kalma, ABD askeri varlığının orada daha fazla tutulması anlamına geliyor ki, bu ABD vergi mükellefleri için aşırı bir yük demek.
Üçüncü kuşak savaşçılar
Afganistan’ın iç savaşı sadece yer aldığı bölgeyi değil, tüm dünyayı etkileyen bir öneme sahip. Şimdi bu savaşın askerleri üçüncü nesilden oluşuyor. Bu nedenle eğer bir anlaşma olacaksa bu bir hayli önem taşıyor olacak. Anlaşmada tarafların iki hedefi var; Taliban ABD’nin ülkeden tamamen çekilmesini, ABD ise Taliban güçlerinin, “teröre karşı mücadelede” Afgan polisine engel çıkarmamasını istiyor.
Trump’ın ABD’deki muhalifleri (sadece karşı partiden değil kendi partisinden de) temel güvenlik sorularını ele almak için yapılan ilk anlaşmanın ABD menfaatlerine tam uymadığını ileri sürüyor. Oysa taraflar açısından tatmin edici bir sonucu olmayacağı belli olan Afganistan’daki kaos ortamında, bu özellikle ABD için “Afganistan bataklığı”ndan çıkmanın en iyi yollardan biri.
Hangi güçler çekilecek?
Eğer anlaşma olursa Taliban’ın kendisine en büyük tehdit olarak gördüğü Özel Harekat güçleri ile havacılar Afganistan’dan ayrılacak. ABD sadece bunları değil, tüm güçlerini çekse bile Afganistan hükümetinin ABD’ye bağımlılığı sürecek yine de. Afganistan’da hükümetlerin yaşaması, başta ABD olmak üzere uluslararası yardımlara da bağlı. Kendi kaynakları ile ayakta kalabilmesi mümkün değil. Çekilmeden sonra da ABD ile ilişkiler bir başka biçim alarak sürecek gibi, görünüyor.
Tabii bunlar şimdilik birer varsayım. Çünkü “barış görüşmeleri” yine başarısız olabilir. Son kırk yıldır Afganşstan’da gerçekleştirilmiş bir barış anımsayan var mı? Zorluk şurada; Taliban’la anlaşmak yetmez. Taliban dışındaki diğer cihatçı örgütler barışa yanaşmaya pek niyetli değiller. Barış yapılsa bile örneğin IŞİD, etkisini hala sürdürüyor ülkede ve bölgede. Başta Pakistan olmak üzere Afganistan’a komşu ülkeler, dolaylı olarak da olsa ABD ile çatışmalarını Taliban içinde kendilerine yakın gruplarla sürdürmeye devam edebilirler ki bu, ülkede çatışmaların bitmeyeceği anlamına gelir.
Barış gerçekleşmeyecek olsa bile, umarım görüşmeler öncesi duruma yeniden dönülmez. ABD, çok daha önce, daha iyi bir barış yapabilirdi, gerekten istiyor olsaydı.
Dünyanın çatışmalı herhangi bir yerinde ABD’nin bir barış getireceğine asla inanmamış biri olarak Afganistan’da ABD/Afgan hükümeti-Taliban barışının da gerçekleşeceğini, gerçekleşse bile uzun süreceğini sanmam.
ABD’nin girdiği bataklıktan çıkması zor görünüyor. Afganistan’da kalsa kayıpları artacak, çekilse, kendi adına hareket edecek vekiller olmasına rağmen, orada bulunduğu kadar etkili olamayacak bölgede.
“Büyük Şeytan” için zor günler bunlar.