ABD Başkanı Trump, Zelenskiy ile temmuzda telefon görüşmesi yapmış, görüşmede Zelenskiy'e rakibi Joe Biden ve ailesini soruşturması durumunda ABD'nin ülkesine yardım edeceğini söylediği iddia edilmişti. ABD Kongresi'ndeki Demokratlar da bu iddia üzerine azil soruşturması başlattı.
Trump ise Zelenskiy ile görüşmesinin tamamen usullere uygun olduğunu savunmuş ancak telefon görüşmesinden önce Ukrayna'ya 400 milyon dolarlık askeri ve mali yardımın askıya alındığını açıkladı.
Konuyu araştıran Mehr haber Ajansı muhabiri adım adım azledilmeye doğru giden Trump'ın nasıl bu noktaya geldiğini ve azil ihtimalinin olup olmayacağını Ortadoğu ve Afrika Araştırmacılar Derneği üyesi Dr. Yasemin Konukçu'ya sordu.
1- Demokratların ABD Başkanı Donald Trump için başlattığı azil sürecinin asıl sebepleri nelerdir?
Bildiğimiz gibi yaklaşık 11 ay sonra ABD’de başkanlık seçimleri yapılacak. Görevden alma ile ilgili gelişmeleri, Demokratlar tarafından yürütülen seçimle bağlantılı bir yıpratma çabası olarak açıklamak mümkündür. Ancak Donald Trump, 2017’den günümüze kendi kabinesi dâhil yürütme aygıtının parçası olan Pentagon ve CIA gibi kurumlarla açıkça çatışma halindedir. Diğer yandan, Amerikan toplumu 2000’li yılların başından itibaren derin bir siyasal ve ekonomik ayrışma yaşıyor. 2008 yılındaki mali kriz ile birlikte kapitalizmin doğası, dolaysız bir şekilde ortaya çıktı. Bu durum özellikle ekonomik sorunlar yaşayan genç nesilde sistemden kopuşun önünü açtı. Bu kopuş şimdilik pasif bir eğilimdir. Bunun bir ifadesi olarak Amerikan popüler kültürü, “kendimizi değil sistemi suçlayın” mesajını sürekli işliyor. Bu bağlamada Demokratlar ve Cumhuriyetçiler kendi tabanlarını konsolide etmek ve toplumsal kutuplaşmayı yönetmeye çabalıyor. Geçmişte olduğu gibi birleştirici bir değer olarak Amerikan Anayasası, ortak düşman söylemi, Amerikan rüyası ve iktisadi refah ideali sözü edilen farklılıkların aşılmasını sağlayamıyor. Yaşanan azil sürecinin arka planı, kurumsal ve toplumsal gerilimlerin, Trump üzerinden hayat bulması olarak açıklanabilir.
2- Eğer Trump görevinden alınırsa Amerika’nın İran’a karşı sergilediği sert politikasında herhangi bir değişiklik olabilir mi?
Trump görevden alınırsa büyük ihtimalle yerine seçimlere kadar Başkan Yardımcısı Mike Pence gelecek. Pence, hâlihazırda Ortadoğu siyasetini şekillendiren isimlerden biri olduğundan İran’a karşı politik bir yumuşama beklememek gerekir. Aksine askeri çatışma ihtimalini düşünmek gerekir. Ancak Pence’nin başkan olması, temsil ettiği ve keskin sınırları olan “siyasi ve kültürel kimlik” nedeniyle gelecek seçimlerde Cumhuriyetçilerin zorlanmasına neden olurken Demokratların “radikal demokrasiye” geçiş sürecini hızlandırabilir. Bu nedenle Trump’ın görevden alınması ilk olarak Amerikan iç siyaseti üzerinde etkili olacaktır.
3- Trump’ın azledilmesinin Ortadoğu’da nasıl bir etkisi olabilir?
Trupm’ın azledilmesi Senato’daki Demokratların ve Cumhuriyetçilerin üye dağılımı nedeniyle mümkün görünmüyor. Ancak Cumhuriyetçiler, Trump’ın koltuğunda Başkan Yardımcısı Mike Pence’i görmeyi tercih ederlerse durum değişebilir. Bu noktada parti içi hesaplaşma ihtimalini düşünmek mümkündür. Bu nedenle Trump’ın ekibi Cumhuriyetçiler üzerinde baskısını arttırmıştır. Zira 1974 yılında Ricard Nixon Watergate skandalı nedeniyle görevinden istifa ettiğinde en fazla sevinenler Cumhuriyetçi kanadın radikalleri olmuştur. Trump’ın görevden alınması daha önce de belirttiğin gibi ilk önce iç siyaseti hareketlendirecek bir adımdır. ABD’nin Ortadoğı siyasetini, orta vadede (eğer görevden alınırsa) Trump’ın yerine kimin geleceğine göre belirlenecektir.
4- Sizce Trump’ın görevden alınma ihtimali var mı?
Trump’ın görevden alınması için önce Temsilciler Meclisi’nin %51'nin azledilme yönünde oy kullanması gerekir. Kasım 2018’deki ara seçimlerde Demokratlar, Temsilciler Meclisinde 220 sandalye kazandı, Cumhuriyetçiler ise 194 sandalyede kaldı. Dolayısıyla teknik olarak Trump’ın Demokratların oyu ile azledilmesi mümkündür. Ancak daha sonra Senato’da yargılanma süreci gündeme gelecek. Senatörler, hâkim, savcı ve jüri rolüne bürünerek Başkanı suçlayacaklardır. Bu durum, konunun hukuki değil siyasi görünmesine neden olacaktır. Sonuçta Senato’da oylama yapılacak ve üyelerin en az 3/2’si Başkan’ın suçlu olduğu yönünde oy kullanırsa görevden alma süreci tamamlanacak.
Senatoda Cumhuriyetçiler 51, Demokratlar 45 sandalyeye sahip. Azledilme için en az 64 senatörün görevden alma yönünde oy kullanması gerekli. Bu noktada Trump’ın koltuğu Senatodaki Cumhuriyetçilerin oyuna bağlıdır. Her ne kadar Cumhuriyetçilerin radikal kanadı ve Trump’ın (eski) mesai arkadaşları kendisinden memnun olmasa da kendi başkanları aleyhine oy kullanmalarını, tutucu ve muhafazakâr seçmenlerine izah etmeleri oldukça güçtür.