İran'da İmam Humeyni (r.a) liderliğinde 11 Şubat 1979'da gerçekleşen devrimin 45. yıl dönümü kutlanıyor. Ülkede her sene İmam Humeyni'nin Paris'ten dönüş tarihi olan 1 Şubat ile devrimin ilan edildiği 11 Şubat arasındaki 10 gün boyunca çeşitli kutlama etkinlikleri düzenleniyor.
İran İslam Cumhuriyeti son 45 yılda tıp ve sağlık alanında önemli başarılara imza attı. Bu yazımızda İran’ın 1979 yılından beri tıp ve sağlık alanındaki ilerleyişini ele alacağız.
1-Beklenen yaşam süresi
İran’da beklenen yaşam süresi Devrim zaferi öncesine göre 22 yıl artmış durumda. Şöyle ki ülkede doğuşta beklenen yaşam süresi, Devrim öncesi 55 yıl iken Devrim zaferinden sonra 77'ye yükseldi.
2- Anne-bebek ölümlerinin azalması
İran İslam Cumhuriyeti'nin sağlık alanındaki bir diğer önemli başarısı ise bebek ve hamile anne ölümlerinin 10 kat azalmasıdır. Son 45 senede bebek ölümleri binde 82’den 11’e, anne ölümleri ise yüz binde 274’ten 16’ya geriledi. Pehlevi rejimi döneminde her yıl 140 binden fazla bebek hayatını kaybederken, bu sayı son yıllarda 20 binin altına düştü.
3- Sağlık hizmetlerine erişim
İslam Devrimi’nden önce ülkedeki şehirlerin en fazla yüzde 37'sinde hastane ve sağlık merkezleri bulunuyordu, ancak şimdi bu sayı yüzde 97'nin üzerine çıktı. Ülkedeki hastane yatak sayısı ise 50 binden 150 bine çıktı.
İran’da Devrim zaferi öncesi 10 bin kişiye 3 doktor düşüyordu şimdi ise 10 bin kişiye 16 doktor düşüyor. Devrim’den önce ülkede doctor sayısı 14 bindi. Ancak şu anda bu rakam 11 kat artarak 160 bin 912‘ye ulaştı. Şu anda tıp fakültelerinde 60 binden fazla öğrencinin hekim olmak için öğrenim görüyor.
4- Kadın doktor sayısının artması
Batı ülkeleri her zaman İran’ın kadın haklarının ihlal edildiğini ve kadınların toplumda faaliyet göstermesini engellediği iddia ediyor. Fakat sağlık alanındaki veriler, yüksek lisans mezunlarının yüzde 60'ı ve doktorada yüzde 52’sini kadın olduğunu gösteriyor. İran’da kadın doktor sayısı son 45 yılda 35 kat artarak 71 bine ulaştı.
5- Halk sağlığı alanındaki ilerlemeler
İran son 45 yılda halk sağlığı konusunda ciddi ilerlemeler kaydetti. Ülkede çiçek hastalığı, çocuk felci, tetanoz, cüzzam, kızamık, kızamıkçık ve difteri gibi hastalıkların önlendiğini söyleyebiliriz.
6- İlaç üretimin artırılması
Pehlevi rejimi döneminde ilaç üretimi konusunda 50'ye yakın üretim firma faaliyet gösteriyordu. Bu 50 firma da başlangıç maddelerini yurt dışından ithal ediyordu. Bu firmalar ülke ihtiyacının ancak yüzde üçünü karşılayabiliyordu. Şu anda 500'den fazla ilaç üretimi firması faaliyet gösteriyor. Bu firmalar ülke ihtiyacının yüzde 80’ini karşılıyor. İran ihtiyaç duyulan ilaçların yüzde 97'si kendi imkanları ile ülke içerisinde üretiyor. Bugün İran İslam Cumhuriyeti bölgede ilaç üretimi konusunda ilk sırada yer alıyor.
Sonuç
Tıp ve sağlık alanlarında kaydedilen ilerleme, İran İslam Cumhuriyeti'nin son 45 yılda en önemli önceliklerinden biri halkın sağlığı olduğunu gösteriyor. İran'a dayatılan 8 senelik savaşa ve uygulanan yaptırımlara rağmen sağlık alanındaki ilerleyiş Batı ülkelerini rahatsız etmiştir.