İslami Direniş Hareketi Hamas, savaşın sona ermesi ve işgal güçlerinin Gazze Şeridi’nden tamamen çekilmesi için ABD Başkanı Donald Trump’ın önerisinde belirtildiği gibi Siyonist esirleri ve esirlerden ölenlerin cesetlerini esir değişimi için uygun koşulların oluşmasıyla birlikte teslim etmeyi kabul ettiğini duyurdu.
Hamas, dün akşam yayınladığı bildiride hareketin cevabını yönetim kurumlarıyla, Filistinli diğer gruplarla, arabulucularla ve dost ülkelerle yapılan istişarelerin sonunda verdiğini, arabulucular vasıtasıyla ayrıntıları müzakere etmeye hazır olduğunu ifade etti.
Filistin İslami Cihad Hareketi’nin İran temsilcisi Nasır Ebu Şerif, Mehr Haber Ajansı'na verdiği röportajda, Gazze planı ile ilgili Hamas’ın ABD Başkanı Donald Trump’a verdiği ‘kısmi evet’ yanıtı değerlendirdi.
*Hamas'ın Trump'ın Gazze planına verdiği yanıtı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Hamas bu planın bazı maddelerine koşullu onay verdi. Hamas, derhal ateşkes sağlanmasını, Siyonist ve Filistinli esirlerin takasını, Gazze'ye insani yardım erişiminin genişletilmesini ve Gazze'nin yönetiminin bölgesel desteğe sahip Filistinli teknokrat bir hükümete devredilmesini desteklediğini açıkladı. Hamas, iki kırmızı çizgide ısrar etti: İsrail güçlerinin tamamen geri çekilmesi (aşamalı bir geri çekilme değil) ve direnişin silahsızlandırılmasının ön koşul olarak reddedilmesi.
*Planının hangi maddeleri Hamas tarafından olumlu, hangi maddeleri ise olumsuz karşılandı?
Derhal ateşkes ve saha operasyonlarının azaltılması, kapsamlı esir takası, yani tüm Siyonist esirlerin (canlı ve ölü) iadesi karşılığında Filistinli tutukluların serbest bırakılması maddeleri kabul edildi. Ayrıca, anlaşmanın resmen kabul edilmesi sonrasında 72 saat içinde ölü ve sağ tüm esirlerin iadesi, insani yardım koridorlarının açılması ve geçiş yönetiminin başlaması, yani Gazze'deki yönetimin Filistinli teknokratlara devredilmesi maddeleri de Hamas tarafından olumlu karşılandı.
Direniş ve Gazze'nin silahsızlandırılması, "af" veya "güvenli çıkış"ın silahların teslim edilmesine bağlanması, Hamas'ın Gazze'nin geleceğinden siyasi olarak dışlanması ve Siyonist rejimin aşamalı olarak geri çekilmesi maddeleri Hamas'tan olumsuz tepki aldı. Hamas'ın bahsi geçen konulardaki tutumu, işgalci ordunun Gazze'den tamamen ve derhal çekilmesidir.
*Gazze planının sunulmasının ardından olası senaryolar nelerdir?
Sınırlı bir ateşkes, olası bir kısa vadeli senaryodur. Bu senaryo, Gazze'ye insani yardım girişini ve askeri operasyonlarda önemli bir azalmayı içermektedir. Takas sürecinin arabulucuların gözetiminde başlaması beklenmektedir. Direnişin silahsızlandırılması ve İsrail güçlerinin nihai olarak geri çekilmesi konuları, gelecekteki müzakerelerde netleşecektir.
Hızlı bir çıkmaza girilmesi ve çatışmanın yeniden tırmanması da yaşanabilir. Her iki taraf da taleplerine (derhal silahsızlanma veya derhal tamamen geri çekilme) bağlı kalırsa veya sahada ihlaller en başından itibaren meydana gelirse, anlaşmanın çökme riski de artacaktır.
*Karşı tarafın taahhütte bulunmaması göz önüne alındığında, Gazze'de ateşkes umudu var mı?
Temkinli yaklaşımla evet! Umut verici işaretler var. Hamas'ın temel unsurları (kapsamlı takas anlşaması/ Gazze'de yeni bir yönetim kurulması) kabul etmesi, saldırıların durdurulması ve değişimi ilerletmek için ABD’nin doğrudan müdahalesi ve bölgedeki arabulucu tarafların çabası geçici bir ateşkes olasılığını artırıyor.
Silahsızlanma konusundaki yapısal anlaşmazlıklar, işgal güçlerinin Gazze'den çekilme hızı ve sahada ihlal olasılığı gibi kırılgan faktörler de mevcut, bu nedenle kısa vadede geçici bir ateşkes sağlanabilir.