İran’ın orta çölünün tam merkezinde yer alan Kaşan, toprak, rüzgar, gelenek ve kimliğin harmanlandığı büyüleyici bir şehirdir. Bu tarihi kent, zengin kültürel mirası ve eşsiz mimarisi ile dikkat çekmektedir. Güneşin rüzgar kulelerinden geçerken yarattığı oyunlar, şehrin geleneksel yapılarında kendine özgü bir atmosfer oluşturur.
Kaşan’ın UNESCO tarafından “Mimarlık Alanında Yaratıcı Dünya Şehri” olarak tescillenmesi, yüzyıllardır bu şehrin ruhunda var olan iklim zekası ve yerel yaratıcılığını göstermektedir.
Burucerdiler ve Tabatabailer’den Abbasiler ve Ameriler’e kadar Kaşan’ın tarihi evleri, her duvarı İran kültürünün bir bölümünü anlatan kitaplar gibidir. Kaşan’daki yapılara yakından baktığınızda, kalın duvarları, sıvalı yüzeyleri, yüksek rüzgar kırıcıları (rüzgar kuleleri) ve durgun su havuzlarıyla çölün doğasıyla mükemmel bir uyum içinde inşa edilmiş, hareketsiz durmak için değil, nefes almak için inşa edildiklerini fark edeceksiniz.
İnanın bana, abartmadan söylüyorum, Kaşan amaçlı bir mimariye sahip; güneşlikler gölge yaratıyor, rüzgâr yakalayıcılar havayı yönlendiriyor ve güneş, çatı açıklıklarından eve nazikçe giren bir misafire dönüşüyor. Bu mimari, insanın doğanın önünde durup onunla sohbet ettiği “çevre ve doğayla uyum içinde yaşama” felsefesinden doğmuştur.
Kaşan’da bir ev sadece bir sığınak değil, aynı zamanda küçük bir dünya gibidir. Bu küçük dünya, düşünmek, öğrenmek ve kültürü yaşatmak için bir yer gibi görünmektedir. Bu şehirde sade mimari malzemeler göze çarpsa da, anlam karmaşıklığı içlerinde saklıdır. Toprak, tuğla, ahşap ve ışık, bir denge dili haline gelmiştir.
Kaşan bugün geçmişle geleceğin iç içe geçtiği bir noktada duruyor. Şehrin bir zamanlar unutulmuş tarihi dokusu yeniden canlandı ve bir zamanlar kapalı ve sessiz olan evler artık yeni bir hayata ev sahipliği yapıyor; yüzyıllar önce gül suyu ve nemli toprak kokusunun şehrin ruhunu tazelediği sokaklarda, tarihi öteller, sanat atölyeleri, galeriler ve kültürel alanlar canlanmıştır.
Mimarlığın bazen bir güç gösterisine dönüştüğü bir dünyada, Kaşan’ın özgünlüğü ve çarpıcı kimliği, yaratıcılığın özünün anlayışta yattığını alçakgönüllülükle hatırlatıyor. Kaşan, mimarisinde hem şiirsel hem de rasyonel bir düşünceyi, insanın doğanın sahibi değil, bir parçası olduğunu tasvir ediyor. Bu bakış açısına göre yaratıcılık, köklerle yeniden bağlantı kurmak gibidir ve gelenek, yaşamın kalbinden doğarsa asla eskimez.
Kaşan şehrinin turistlik yerlerini sizin için daha önce yayınladığımız yazıyı buradan okuyabilirsiniz: