İran Cumhurbaşkanı Mesut Pezeşkiyan, görevdeyken Azerbaycan’a ilk resmi ziyaretini gerçekleştirecek.
Pezeşkiyan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in daveti üzerine bugün Bakü’ye gidiyor. Yapılan açıklamada, iki ülke arasındaki ilişkilerin geliştirilmesi ve işbirliğinin artırılması hedefinin ön planda olacağı belirtildi.
Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan, Azerbaycan Cumhuriyeti’ne yapacağı resmi ziyaret öncesi, Azerbaycan Devlet Televizyonu’na verdiği röportajda iki ülke arasındaki ilişkiler hakkında açıklamalarda bulundu.
Röportajın tam metni şu şekilde:
- Öncelikle dün yaşanan patlama dolayısıyla taziyelerimi sunuyorum. Allah vefat edenlere rahmet eylesin, yaralılara acil şifalar diliyorum.
Sayın Cumhurbaşkanı, yoğun programınıza rağmen Azerbaycan Devlet Televizyonu’na vakit ayırdığınız için teşekkür ederiz. Soruma yaklaşan Azerbaycan ziyaretinizle başlamak istiyorum. Bu, sizin İran Cumhurbaşkanı olarak Azerbaycan’a yapacağınız ilk resmi ziyaret olacak. Ziyaret hem bölgesel hem uluslararası açıdan önem taşıyor. İran ile Azerbaycan arasında yüzlerce yıllık tarihi ve dini bağlar bulunuyor. İki ülke ilişkilerinin seyri hakkında görüşlerinizi almak ve bu ziyaretle ilgili duygularınızı ve beklentilerinizi öğrenmek istiyorum.
"Bismillahirrahmanirrahim. Öncelikle sizi görmekten memnuniyet duyuyorum ve Azerbaycan’a gidecek olmaktan daha büyük mutluluk duyuyorum. Çünkü orada kendimizi asla yabancı hissetmiyoruz. Şu anda komşuyuz ve uzun zamandır yan yana yaşadık. Aramızda bir sınır çizilmiş olsa da bana göre bu sınır çok önemli değil. Çünkü komşuların arasında her zaman bir duvar olabilir, ama yine de bir arada yaşarlar. Komşular acı ve tatlı günlerinde birbirlerine destek olurlar. Biz de Azerbaycan’daki kardeşlerimizle bu duyguyu paylaşıyoruz.
Ülkelerin öncelikli olarak komşularıyla ilişkilerine önem vermesi gerektiğine inanıyorum. Azerbaycan’a karşı asla yabancılık hissetmiyoruz. İnşallah, kardeşim İlham Aliyev ile yapacağımız görüşmelerde ve düzenlenecek toplantılarda, eskiden olduğu gibi birbirimize iyi ve dostane kardeşler olarak davranmaya devam edeceğiz."
- Ziyaretiniz sırasında Azerbaycan Cumhurbaşkanı ile görüşeceksiniz. Görüşmelerde hangi konular gündeme gelecek? Özellikle iki ülke halkı merak ediyor: İki liderin ele alacağı stratejik başlıklar neler olacak?
"İki kardeş ve iki komşu neler yapar? Sahip olduğumuz bilimsel, ekonomik, sanayi, kültürel, sağlık ve ticaret kapasiteleri doğrultusunda ilişkiler kurabiliriz. Ana mesele, komşu olarak birçok alanda birbirimize yardımcı olabilmemizdir. El ele vererek halklarımızın büyümesi, refahı, onuru ve sağlığı için çalışabiliriz. Böylece bölgede huzurlu bir yaşam ve sağlam ilişkiler inşa edebiliriz.
Bu toplantılarda üniversiteler, ticaret, bilim, kültür, sanat ve ekonomi alanlarında iş birliğini artırmak için oturup görüşebiliriz. Zaten biz aynı soydan geliyoruz, akrabayız. Halklarımızın daha çok görüşebilmesi ve birbirini daha iyi tanıması için yolları açmamız gerekiyor. Böylelikle birbirimize daha fazla yardım edebilir ve huzurlu bir yaşam sunabiliriz."
- İki ülke arasındaki ilişkiler gelişiyor. İlişkilerde güveni artırmak için ne tür adımlar atacaksınız? Örneğin, parlamentolar arası ilişkilerin artırılması, kültürel ilişkilerin güçlendirilmesi ya da eğitim ve araştırma işbirliğinin geliştirilmesi. Hangisi öncelikli olacak ve bu konuda ne gibi çalışmalar planlıyorsunuz? Genel olarak iki ülke arasındaki diplomatik ilişkileri güçlendirmek için hangi önlemleri düşünüyorsunuz?
"Azerbaycan’a her türlü işbirliği ve tecrübe aktarımı konusunda hazırız. Bana göre ortak faaliyetler için hiçbir sınır yok. Doğal olarak, parlamentolar arası ilişkiler önemli bir adımdır. Üniversiteler ve akademisyenler arası işbirliği de bir diğer önemli adımdır. Sağlık, tedavi, ilaç ve tıbbi ekipman alanlarında da birbirimize yardımcı olabiliriz.
Sanayi, ticaret ve ortak yatırımlar alanında da işbirliği alanları oluşturabiliriz. Kültürel, sportif, sanatsal ve diğer alanlarda sağlıklı ve iyi ilişkiler kurulabilir."
Şu anda Ermenistan ile Azerbaycan arasında barış süreci yavaş ilerliyor. İran, bu sürece nasıl bir destek verebilir? İran’ın bölgesel istikrarın sağlanması için yaklaşımı nedir ve bu konuda nasıl iş birlikleri düşünüyor?
"Her şeyden önce, herkes kendi sınırlarıyla yetinmeli ve başkasının toprağında göz hakkı olmamalıdır. Sorunlar, bir taraf diğerinin topraklarını veya alanlarını almak istediğinde başlar. Bu yüzden bizim her zaman savunduğumuz ilke; ülke sınırlarına ve toprak bütünlüğüne saygı gösterilmesidir. Bu temel prensibe saygı gösterilmelidir.
Bütün ülkeler, biz dahil, bu kurala uluslararası hukuka uygun şekilde riayet etmekteyiz. Umarım Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki sorunlar da bu çerçevede çözülür.
Sorun, hakka razı olunmadığında başlar. Biz her zaman Azerbaycan’ın haklarını savunduk ve aynı şekilde Ermenistan’ın da haklarına saygı duyulması gerektiğine inanıyoruz. Amacımız, iki tarafın barış ve kardeşlik içinde, komşuluk çerçevesinde oturup yaşamasıdır."
- Zengezur Koridoru konusu İran için farklı önemler taşıyor. Azerbaycan için de iki parçası arasında kara bağlantısı sağlamak açısından kritik. Bu konuda İran’ın çözüm önerisi nedir? İran bu koridora nasıl bakıyor?
"İlk söylediğim gibi, ülkelerin toprak bütünlüğüne saygı göstermek en temel kuraldır. Kimsenin başkasının toprağında gözü olmamalıdır.
Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki sınır ve toprak meseleleri, siyasi ve ticari ilişkiler çerçevesinde iki ülkenin haklarına saygı gösterilerek çözülebilir.
Şu anda Azerbaycanlı kardeşlerimizin Nahçıvan’a ulaşımı için İran toprakları üzerinden bir koridor oluşturmak için çalışıyoruz. Yol yapım ve demiryolu çalışmaları hızlı bir şekilde devam ediyor. Bu konuda anlaştık ve inşallah Azerbaycan ile Nahçıvan arasındaki ulaşım sorunsuz bir şekilde sağlanacak. Biz İran’ı Azerbaycanlıların ikinci vatanı olarak görüyoruz."
- Astara-Astara demiryolu hattının faaliyete geçirilmesi hakkında konuşalım. İran, Kuzey-Güney Koridoru’ndan ne bekliyor? İki ülke arasında karayolu ve demiryolu taşımacılığının geliştirilmesi için hangi projeler var? Bu projeler hangi aşamada?
"Yollar, sosyal hayatın damarları gibidir. Yollar, tıpkı insan vücudundaki kalp ve damarlar gibi yaşamın devamlılığını sağlar. İster demiryolu olsun, ister otoyol veya başka bir yol; hepsi kalkınmanın ve ilerlemenin araçlarıdır.
Bu bağlamda, Astara-Astara bağlantısına ve Astara’dan Reşt’e uzanan demiryolu projesine özel bir önem veriyoruz ve bu hattın tamamlanmasını gündemimize aldık.
Bu yollar, Azerbaycan ile bizim aramızdaki ticari, kültürel ve ekonomik ilişkileri güçlendirecek. Ayrıca Azerbaycan, bu koridor üzerinden Rusya ile bağlantı kurup İran’a ve ardından Fars Körfezi’ne ulaşabilecek. Aynı şekilde İran da Azerbaycan üzerinden ürünlerini dünyaya taşıyabilecek.
Bu nedenle İran olarak bu yolları hızla inşa ediyoruz ve ardından Azerbaycan Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev ile bu konuda anlaşarak Kuzey-Güney koridoru ve iç bağlantıları hızla faaliyete geçireceğiz."
- İran ile Azerbaycan arasında enerji alanında yeni anlaşmalar şekilleniyor. Özellikle yeşil enerji konusu gündemde. İran’ın yakın dönemde bu alanda hangi projeleri var?
"Temiz enerji konusunda Allah vergisi olan Aras Nehri’nde doğal bir kaynak mevcut. Burada yapılan ve yapılmakta olan barajlardan temiz enerji elde edebiliriz. Bu alanda işbirliğimiz çok kolay bir şekilde gelişebilir.
Ayrıca güneş enerjisi, rüzgar enerjisi gibi diğer temiz enerji alanlarında da sanayi ve üniversite işbirliği çerçevesinde ortak çalışmalar yapabiliriz. Bu, her iki ülkenin de faydasına olacaktır."
- İran ve Azerbaycan, uluslararası platformlarda birbirinin görüşlerine destek veriyorlar. İslam İşbirliği Teşkilatı ve Birleşmiş Milletler gibi bu tür platformlar, iki ülkenin işbirliğinin örneklerindendir. İran, Azerbaycan’dan bu platformlarda ne gibi beklentiler içindedir? BRICS ve Şanghay gibi organizasyonlar hakkında İran’ın resmi görüşü nedir ve bu bağlamda Bakü’ye nasıl katkılar sağlanabilir?
"İki ülke arasındaki ilişkileri güçlendirdiğimizde, BRICS, Şanghay veya Avrasya gibi organizasyonlar da doğal olarak ilişkilerimizin bir sonraki aşaması olur. Bu organizasyonlar, ekonomimizi, bilimsel işbirliğimizi geliştirmek, deneyimlerimizi paylaşmak ve finansal ile siyasi ilişkilerimizi bu platformlarda düzenlemek amacıyla kuruldu.
Eğer ikili ilişkileri güçlendirirsek, bu organizasyonlardaki işbirliğimizi artırabiliriz. Böylece bölgesel iletişimlerimizi daha düzenli ve işlevsel hale getirebiliriz. Bu tür organizasyonlar sayesinde, ekonomik gücümüzü artırabilir ve bölgesel bilimsel ve teknolojik deneyimleri de kullanabiliriz."
- Son yıllarda, iki komşu ülke arasında bazı tatsız olaylar yaşandı. Bunlar geçmişte kaldı ancak bundan sonra ilişkiler nasıl daha da güçlendirilebilir? Hangi adımlar atılmalıdır?
"Her ülkede bazen çerçeveler kırılabiliyor ve bazı insanlar söylenmemesi gereken sözleri söyleyebiliyorlar. Hala bizim ülkemizde de bazı insanlar arasında bu tür durumlar olabiliyor. Biz politikacılar, devlet adamları, kültür adamları ve akıllı insanlar, bazen bir avuç kişinin yanlış veya temelsiz söylemlerinin büyükler arasında ayrılık yaratmasına engel olmalıyız.
Çocukken çocuklar kavga eder, sonra barışırlardı. Ama bazen büyükler de bu kavgaya karışır ve sonra birbirleriyle küsüşürlerdi. Biz, çocukça kavgalara ve bazı insanların düşüncesizce söyledikleri sözlerin, büyükler arasında ayrılık yaratmasına fırsat vermemeliyiz.
Biz, Azerbaycan’daki kardeşlerimizi ve arkadaşlarımızı tüm kalbimizle seviyoruz ve onları kendi öz evlatlarımız gibi kabul ediyoruz. Onların başarılarını ve huzurlarını diliyoruz."
- Sayın Cumhurbaşkanı, son yıllarda iki komşu ülke arasında bazı olumsuz olaylar yaşandı. Bunlar geride kaldı, ancak bundan sonra ilişkileri nasıl daha da güçlendirebiliriz?
"Dünyada bazen ülkeler arasında bazı sınırlar kırılabiliyor ve insanlar yanlış sözler söyleyebiliyor. Ancak biz büyükler, sorunları büyütmemeli ve karşılıklı saygıyı bozmamalıyız. Unutmayın, küçük çocuklar kavgadan sonra barış yaparlar. Ama biz büyüklerin, yanlışlıkları kabul etmemesi ve barışçıl bir şekilde her zaman bir arada olması gerekir. Biz her zaman Azerbaycan’ı kardeş kabul ediyoruz ve bu kardeşlik bağı sayesinde, gelecekte daha güçlü bir ilişkimiz olacaktır."