İran Cumhurbaşkanı Mesut Pezeşkiyan'ın göreve geldikten sonra ilk kez Azerbaycan'ı ziyaret etmesi planlanıyor.
Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in daveti üzerine 28 Nisan’da Bakü’ye gidecek. Cumhurbaşkanlığı’ndan yapılan açıklamada, Mesud Pezeşkiyan iki ülke arasındaki ilişkilerin ve işbirliğinin “hızlı ve ciddi bir şekilde iyileştirilmesi” yönündeki umutlarını dile getirdi.
Pezeşkiyan'ın planlanmış Bakü ziyaretini "önemli" olarak değerlendiren uzmanlar bunun iki ülke arasındaki ilişkilerin iyileştirilmesine katkı sağlayacağına inanıyor.
Mehr Haber Ajansı'na konuşan Azerbaycanlı siyaset bilimci Yegane Hacıyeva, Pezeşkiyan'ın Bakü ziyaretinin önemini anlattı.
1. İran ve Azerbaycan’ın, bazı konularda görüş ayrılıkları olmasına rağmen siyasi ve ekonomik ilişkilerini arzu edilen düzeyde ilerlemektedir. Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan'ın Bakü ziyareti bunun örneğidir. Sayın Pezeşkiyan'ın ziyaretinin iki komşu ülke arasındaki ilişkilerin gelişmesine nasıl bir etkisi olacağını düşünüyorsunuz?
Sorunuzu cevaplamadan önce, günümüzde yeni bir dünya düzeninin şekillendiğini ve bunun bölgemiz için yeni koşullar yarattığını belirtmek isterim. Azerbaycan, bu sürecin ön saflarında yer alan bir ülke olarak siyasi, ekonomik ve insani alanlarda sorumluluk sahibi bir ortak olduğunu kanıtlamıştır. Ülkemiz bölgeye ve komşularına tehdit oluşturmamış, bölgede barış ve istikrarın destekçisi ve garantörü olmuştur. Azerbaycan yönetimi, yeni dünya düzeninin, egemenliğin tanınması, diğer ülkelerin iç işlerine karışmama gibi önemli ilkelere dayanması gerektiğine inanmaktadır. Azerbaycan'ın dış politika stratejisi bu ilkeler üzerine oluşturulmuştur.
Pezeşkiyan'ın ziyaretini, Azerbaycan ve İran liderlerinin çeşitli alanlardaki ikili işbirliğinin daha da geliştirilmesi ve yeni perspektifler yaratmaları açısından bir fırsat olarak görmeliyiz.
İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan’ın Azerbaycan ve Bakü ziyaretine ilişkin olarak, bunun, İran etrafındaki rahatsız edici bölgesel sorunlar ve küresel dinamikler bağlamında acil sorunların ele alınması için bir fırsat olarak görülmesi gerektiğini belirtmeliyim. Son yıllarda iki dost ülke arasında birçok konuda ciddi görüş ayrılıkları yaşanmasına rağmen, Azerbaycan-İran ilişkileri şu anda olumlu yönde gelişmektedir. Bu ziyareti, Azerbaycan ve İran liderlerinin çeşitli alanlardaki ikili işbirliğinin daha da geliştirilmesi ve yeni perspektifler yaratmaları açısından bir fırsat olarak görmeliyiz.
Ülkelerimiz arasında ticaret, yatırım ve ulaşım alanlarında işbirliğinin genişletilmesine yol açacak anlaşmalara varılması halinde, bölgedeki etkileri daha da güçlendirilebilir.
İki ülke liderleri arasındaki görüşmenin esas bölümünü, hiç kuşkusuz, ikili ilişkilerin geliştirilmesi perspektifleri ile bölgesel ve küresel konuların ele alınması oluşturacaktır.
Güney Kafkasya ve Ortadoğu'daki mevcut durumun, bu süreçlerin gelişimine ilişkin senaryoların ve elbette İran'ın nükleer programına yönelik uluslararası ilginin bölgeler açısından oluşturduğu risk ve kaygıların, bölgesel güvenlik meselelerinin vb. tartışılması gereken konular arasında yer alacağından eminim.
Azerbaycan'ın, İran ile sadece Güney Kafkasya konusunda değil, diğet bölgelerle iletişim imkânlarını geliştirmeye ilgi duyduğunu belirtmek isterim.
2- İran'ın Bakü'ye büyükelçi ataması konusu henüz çözülmedi. Bu durum diplomatik bir sorun olarak değerlendiriliyor ve acil çözüm gerektiriyor. Bu sorunun Pezeşkiyan'ın ziyaretinde çözülebileceğini düşünüyor musunuz?
Elbette ki bunu isteriz. Bu Azerbaycan büyükelçiliğne yapılan saldırıda, iki devlet arasındaki ilişkileri zedelemeye yönelik bir eylem olarak değerlendirilmesi gerektiğini belirtmek isterim. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev'in de defalarca belirttiği gibi, İran hükümetinin bu konudaki olaylardaki tutumu bizim için önemlidir. Azerbaycan'da suç işleyenlerin hesap verebilirliği konusunda hala cevapsız sorular var. İkincisi, elbette bu İran'ın bir devlet olarak dış imajı açısından da çok önemlidir. Özellikle İran'ın yeni Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan'ın, İran'ın bir devlet olarak dış imajını olumlulaştırma politikasıyla tam uyum içindedir. Dolayısıyla Tahran'daki Azerbaycan Büyükelçiliği'ne yapılan saldırı, Viyana Sözleşmeleri başta olmak üzere birçok uluslararası sözleşmenin ve BM'nin diplomatik temsilciliklere ilişkin iki önemli sözleşmesinin ihlali anlamına gelmektedir. Öte yandan İran'ın, Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan’ın Bakü ziyareti arifesinde bu sorunun çözümünü bir iyi niyet jesti olarak değerlendirmesi yerinde olacaktır.
3. İran ve Türkiye 3+3 platformuna olumlu bakıyor. Bu mekanizmanın işleyişi çok yavaştır. Azerbaycan'ın bu platforma bakış açısını anlatır mısınız?
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in öncülüğünde başlatılan, Güney Kafkasya ile komşuları, yani bölge ülkeleri arasında yakın işbirliği ve bütünleşmeyi öngören "3+3" formatı, bölge için yeni ekonomik ve siyasi imkânlar, katılımcılar için ise yeni yakınlaşma fırsatları yaratıyor. Azerbaycan, 3+3 formatını destekleyen bir ülke olarak, çok taraflı işbirliği ilişkilerini de içeren bu formatı, bölgede sürdürülebilir barışın ve ekonomik kalkınmanın geleceği olarak görüyor. "3+3" formatı aynı zamanda bölgesel sorunların çözümü konusunda açık diyalog imkânı da yaratıyor. Bu durum, bölgenin iletişim yeteneklerinin tam anlamıyla gelişmesini, katılımcıların bölgesel konumlarının güçlenmesini ve aynı zamanda bölgesel güvenliğin güçlenmesini sağlayacaktır.
4- Azerbaycan hükümeti tarafından Aras Koridoru hazırlanıyor. Bu koridorun önemini ve Kafkasya bölgesine olan etkisini açıklar mısınız?
Azerbaycan, küresel iletişim projesi olarak Orta Koridor'un imkân ve kabiliyetlerinin artırılması amacıyla koridor içerisinde alternatif koridor oluşturulmasına her zaman önem vermektedir. Birçok alternatif ulaşım güzergahı mevcut olup bunlardan biri de Araz Koridoru projesidir. Koridor inşası kapsamında İran ile ortak kullanıma yönelik altyapı projeleri hayata geçiriliyor. Bunlar arasında Ağbend Köprüsü ve Horadiz-Ağbend Demiryolu'nun inşası da yer alıyor. Burada özellikle belirtmek isterim ki, Aras Koridoru projesinin hayata geçirilmesi, Azerbaycan ve İran'ın Orta Koridor katılımcıları arasındaki konumlarının güçlenmesi sonucunu doğuracaktır. Bölgesel süreçlerin ekonomik yönetimle çözümlenmesinin öncüsü olan Azerbaycan için bu proje daha da cazip hale geliyor. Zira Zengezur Koridoru'na ilişkin yükümlülük ve sorumluluklarını henüz yerine getirmemiş olan Ermenistan, bu durumda Orta Koridor'un parçası olma imkânından mahrum kalacaktır.
yorumunuz