Mehr Haber Ajansı: Antik çağlardan ilk Pehlevi hanedanlığına kadar kervansaraylar, İran yaşamının seyrinde önemli bir rol oynamış, çeşitli kültürel, ekonomik, politik ve dini toplulukların ilişkileri ve etkileşimlerinde etkili olmuştur.
İnsanoğlunun, yalnızca doğada değil, seyahat ederken de barınma ve güvenlik ihtiyacı, eski çağlardan beri göz önünde bulundurulmuştur. İran’da, çok uzak geçmişte bu tür yapıların ve dinlenme yerlerinin izleri ve tezahürleri bulunmaktadır. Bu yapılar, inşa tarzları açısından dönemlerinin mimari ve sanatsal şaheserleri olarak kabul edilmektedir.
Günümüzde İran’da antik dönemlerden Kaçar dönemine kadar uzanan binden fazla kervansaray bulunmaktadır. Bu yapıların eşsiz önemi, ülkenin 24 ilinden 54 tarihi kervansarayın 2023 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınmasıyla daha da ön plana çıkmıştır. Bu durum, kervansarayların İran’ın mimari ve kültürel tarihindeki önemli rolünü uluslararası düzeyde kanıtlamaktadır. Bu tarihi kervansaraylar turistler için iyi bir fırsat sunmaktadır.
Yazımızın birinci bölümünde Yezd ve Simnan'daki tarihi kervansaraylarını, ikinci bölümünde Tahan ve Meybod Kervansaraylarını ve üçüncü bölümünde Kazvin ve Horasan'daki kervansaraylarını ve dördüncü bölümünde ise Meşhed'deki kervansarayı anlatmaya çalışmıştık.
5. bölümde Doğu Azerbaycan'daki tarihi kervansarayı sizin için tanıtmaya çalışacağız:
Doğu Azerbaycan da antik çağlardan ve köklü geçmişinden dolayı uzun ve görkemli bir tarihe sahip olmasından dolayı bu topraklarda bir çok tarihi yapı ve eser bulunmaktadır. Kervansaraylar bu yapılardan biridir. UNESCO Dünya Miras Komitesi'nin Riyad'daki 45. oturumunda Doğu Azerbaycan'a ait "Cemal Abad", "Köyce Bel" ve "Hace Nazar" adlı üç kervansaray da dünya mirası olarak tescil edilmiştir.
Cemal Abad Kervansarayı
Doğu Azerbaycan eyaletinde bulunan Cemal Abad Kervansarayı, İlhanlılar dönemine ait olup, Safevi döneminde Şah II. Abbas tarafından restore edilmiştir.
Bu tarihi mekan, Miane’nin turistik yerlerinden biridir. Cemal Abad Kervansarayı, dört revaklı bir merkezi avluya sahiptir. Binanın girişi iki katlıdır ve dört tarafında yuvarlak kuleler bulunmaktadır.
Kervansarayın inşa tarihi, Şah Abbas tarafından restore edilip yeniden inşa edilmesi nedeniyle Safevi dönemine, yani Hicri 11. yüzyıla atfedilmektedir. Ancak bu yapı, Hicri 8. yüzyılda kervansaray olarak yoğun bir şekilde kullanılmıştır; seyyahların yazıları da bu durumu doğrulamaktadır.
Hicri 1234 yılında Miyan’dan geçen “Maurice Ducetz Boe”, bu kervansarayda konaklamış ve anılarında şöyle yazmıştır: “Son olarak, 520 yıldır inşa edilen ve hala en güçlü dönemini sürdüren Cemal Abad Kervansarayında konakladık.”
Köyce Bel Kervansarayı
Ahar yerlileri arasında Köyce Bel Kervansarayı olarak bilinen Şah Abbasi Kervansarayı, bu şehirden 24 kilometre uzaklıktadır. Safevi dönemine ait olan bu kadim eser, İran’ın ulusal anıtlar listesine dahil edilmiştir.
Diğer tüm kervansarayların aksine, bu kervansarayın merkezi bir avlusu yoktur; dikdörtgen bir tasarıma sahip olup, dört tarafında bir dizi kule bulunmaktadır. Yapının mimarisi, sert ve karlı kışların yaşandığı dağlık bölgelere özgüdür. Bu tarihi eser, giriş kapısı, develerin barındırıldığı “Şetrehan” adı verilen alan ve Doğu Azerbaycan’ın yerel mimarisinden esinlenerek inşa edilmiş yolcuların konakladığı bölümlerden oluşmaktadır.
Ahar ilinin dağlık bir iklime sahip olması ve soğuk, karlı kışların yaşandığı coğrafi konumu göz önüne alındığında, Şah Abbasi Kervansarayı ile Ahar şehrindeki diğer turistik yerleri ziyaret etmek için en iyi zaman ilkbahar sonu ve yaz aylarıdır. Bu iki mevsim, Ahar şehrine seyahat etmek için en uygun dönemler olarak değerlendirilmektedir.
Hoca Nazar Kervansarayı
Hoca Nazar Kervansarayı, Şah Abbas Safevi döneminde inşa edilen 999 kervansaraydan biridir. Fransız hancı, bu kervansarayı ziyaret etmiş ve şöyle yazmıştır: “Hoca Nazar, Culfa’dan ayrılan saygın bir Ermeni’ydi. Ticarette başarılı olduktan sonra, Büyük Şah Abbas ve halefleri Şah Safi’nin desteğini kazandı ve Ermeni milletinin şerifi ilan edildi. Memleketi Culfa’nın onuruna, Aras Nehri’nin her iki yakasında hâlâ ayakta duran iki büyük kervansaray inşa ettirdi.”
James Carvey de bu tarihi anıtı görmüş ve şunları yazmıştır: “Bu noktada, Hoca Nazar adlı bir Ermeni tarafından büyük bir masrafla büyük bir kervansaray inşa edildi. Ancak ne yazık ki bu kervansaray bakımsız durumda ve onaracak kimse yok; orada yalnızca birkaç Ermeni yaşıyor.”
Bu kervansaray, Culfa’ya 5 kilometre uzaklıkta bulunmaktadır. Şah’ın izniyle Hoca Nazar, Aras’tan geçen yolcuların geceyi burada geçirip şafak vakti Suca’ya doğru yola çıkabilmeleri için memleketinin kalıntıları üzerine taş ve tuğladan büyük bir kervansaray inşa ettirmiştir. Bu kervansarayı gezebilirsiniz.
yorumunuz