ABD ara seçimlerinde son durum Ankara için de önemli, çünkü Türkiye'ye F-16 satışında kongre belirleyici olacak.
Aslında Türkiye ve Amerika arasında çözüme kavuşmayı bekleyen kritik başlıklar var. Türkiye'nin F--35 programından çıkarılması, CAATSA yaptırımlarına maruz kalması ve Türkiye'nin 40 adet F-16 jeti alma isteği iki ülke arasında çözülmeyen en önemli konulardır.
Mehr Haber Ajansı'na konuşan İstanbul Medeniyet Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Helin Sarı Ertem, ABD'de yapılan ara şeçimleri ve F-16 müzakerelerini değerlendirdi.
1- Cumhurbaşkanı Erdoğan, geçen gün yaptığı bir açıklamada "ABD'deki seçimle birlikte bazı olumlu haberler geliyor. Temennim gelecek ay müjdelerle dolu olsun ve F16 konusunu çok daha olumlu istikamette geliştirelim." ifadesini kullanmıştı. Bu seçimlerin F16 müzakerelerdeki etkisi nasıl olacak?
Türkiye, Trump yönetimindeki doğrudan diyalog ortamını, Biden yönetiminin nispeten mesafeli uslubuna tercih ediyordu. Ankara'da, ABD'deki ara seçimlerde Cumhuriyetçiler Senatodaki çoğunluğu elde etselerdi, F-16 konusunda Türkiye'ye daha sempati ile yaklaşabilirler beklentisi vardı. Ancak Cumhuriyetçiler, Senatoda beklenen başarıyı gösteremedi.
Bugün Bali'de, G-20 toplantısında Erdoğan ve Biden biraraya geldiğinde, Biden, f-16'lar konusundaki desteklerini sürdüreceklerini belirtti. Dolayısıyla anlıyoruz ki, Biden yönetimi de ipleri koparmak istemiyor. Zaten İsveç ve Finlandiya'nın NATO'ya üye olabilmesi de Türkiye'nin elinde. Bunun için ABD Türkiye'yi bütünüyle küstürmek istemez. Ancak Türkiye İsveç ve Finlandiya konusunda süreci nasıl ağırdan alıyorsa, Biden yönetimi de F-16 konusunu ağırdan alıyor.
Bu durumda her iki ülkenin elinde de önemli kozlar var. Bununla beraber, özellikle gıda (ve belki ileride enerji) güvenliğindeki arabulucu rolü nedeniyle, Türkiye de belli açılardan Batıya karşı güçlü bir pozisyonda. Rusya ile Batıyı bir araya getirebilmesi bile tek başına önemli bir rol. En son, Rusya ve ABD'nin İstihbarat Başkanlarının nükleer bir savaşı önlemek adına Türkiye'de buluşması da Ankara'nın Batı ve Doğu arasında oynamakta olduğu önemli rolü gösteriyor.
2- Bazı iddialar göre ABD devleti f 16 konusunu Türkiye’deki cumhurbaşkanlığı seçimlerine kadar bekletecek. Bu iddialar ne kadar doğru olabilir?
ABD, F16 konusunu başka başlıklarda pazarlık etmek için kullanabilir. Ama bunu bir seçim kozu haline getirmesi, bence tam tersi sonuçlar da doğurabilir Ankara açısından.
Hükümet de F-16 konusunu ya da İsveç ve Finlandiya konusunu, seçim öncesi kendi kamuoyunu etkilemek için kullanabilir. Yeniden ortaya çıkan terör sorunu da Türkiye'nin ABD başta olmak üzere, Batıya karşı mesajlarını sertleştirebilir ve kamuoyu desteğini arttırabilir.
3- ABD’deki seçimlerin sonucu ile ilgili henüz resmi bir açıklama yapılmasa da şuan devam eden oy sayımına bakarsak bu seçimlerin gelecekdeki Amerika’daki cumhurbakanı seçimkerini nasıl etkileyecek?
Bu seçimler, beklenenin aksine, Biden'ın ve Demokratların aşırı yıpranmadığını gösteriyor. Cumhuriyetçiler, daha başarılı olabilirdi ama olmadılar. Bazı açılardan bu sonuç; kamuoyunun Ukrayna konusundaki hassasiyetinin sürdüğünü ve bir anlamda Biden'ı onaylamaya devam ettiğini gösteriyor olabilir.
Biden yeniden aday olabilirim sinyalleri verse de ben, Kamala Harris gibi bir ismin Demokratların başkan adayı olarak öne çıkabileceğini düşünüyorum. Cumhuriyetçilerin de Trump giibi sansasyonel ve riskli bir isim yerine, Florida Valisi gibi, yeni ve yıpranmamış bir isme yatırım yapabileceklerini öngörüyorum.
Muhabir: Azar MAHDAVAN
yorumunuz