Leyla Ferahani: Bugün “Dünya El Sanatları Günü” olarak kutlanmaktadır. Bu gün, sanat eserlerini sevgiyle üreten sanatçı ve zanaatkârları takdir ve onurlandırmak günüdür.
İran, tarih boyunca zengin kültürü ve el emeğine dayalı sanatlarıyla tanınan önemli bir medeniyet olmuştur. Her bölgesi kendine özgü teknikler, desenler ve materyallerle şekillenen el sanatlarını yaşatmaya devam etmektedir. El Sanatları Günü vesilesiyle, İran’ın öne çıkan geleneksel zanaatlarını sizler için derledik.
Dikişçilik Sanatı - Sistan ve Beluçistan
Sistan ve Beluçistan bölgesine özgü olan bu geleneksel nakış sanatı, özellikle kadınlar tarafından uygulanan çok renkli ve geometrik desenlerle bilinir. Başörtüsü, elbise ve yastık kılıfı gibi tekstil ürünleri süslenerek kültürel kimliğin bir parçası haline gelir.
Aslında bölgedeki kadınların yaşamı bir nevi dikişçilik sanatıyla iç içe gelmiştir. İslam öncesi döneme dayanan söz konusu sanat, tarih boyu nesilden nesile ve kuşaktan kuşağa geçerek enteresan bir yolculuğa imza atıp günümüzde artık Beluç kadınların geçim kaynağı haline dönüşmüştür.
Mina Sanatı - İsfahan ve Şiraz
İran’ın köklü el sanatlarından biri olan minakâri, özellikle İsfahan ve Şiraz şehirlerinde büyük bir ustalıkla icra edilmektedir. Bu sanat dalı, metal (çoğunlukla bakır) yüzeylerin özel boyalarla süslenip yüksek sıcaklıkta fırınlanmasıyla ortaya çıkar. Yüzeyde oluşan parlak renkler ve zarif desenler, İran’ın kültürel zenginliğini ve estetik anlayışını yansıtır. Minakâri tabaklar, vazolar, takılar ve pano gibi ürünlerde kendine özgü detaylarla öne çıkarak hem yerli hem yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir.
İsfahan ve Şiraz, bu sanatın en önemli merkezleridir. Tabaklar, takılar ve süs eşyaları bu teknikle işlenir ve adeta ateşte şekillenen birer sanat eserine dönüşür.
Halı Dokuma - Tebriz ve İsfahan
İran halıları, dünyanın en ünlü ve kaliteli el dokuması ürünleri arasında yer alır. İran’ın en önemli el sanatlarından biri olan halı dokumacılığı, özellikle Tebriz ve İsfahan şehirlerinde yüzyıllardır ustalıkla yaşatılmaktadır. Tebriz halıları, ince düğüm teknikleri ve detaylı desenleriyle dünyaca ünlüdür. Genellikle zarif çiçek motifleri ve pastel tonlar ön plana çıkar. İsfahan halıları ise simetrik tasarımları, ipek iplikleri ve zengin renk paletiyle sanat eseri niteliğindedir. Her iki şehirde üretilen halılar, İran kültürünün zarafetini ve tarihî derinliğini ilmek ilmek yansıtır.
El Yapımı Bıçaklar - Zencan
Zencan’da yapılan el yapımı bıçaklar, kaliteli çeliği ve el işçiliğiyle dikkat çeker. Usta zanaatkârlar tarafından yapılan bu ürünler, hem fonksiyonel hem de estetik açıdan değerlidir. Zencan çakısı, İran el sanatlarının güçlü ve keskin yönünü temsil eder.
Hasır Dokuma - İran’ın Kuzeyi ve Güneyi
İran’ın hem kuzeyinde (Mazenderan, Gilan) hem de güneyinde (Huzistan, Hürmüzgan) yaygın olan hasır dokumacılığı, doğayla iç içe geçmiş kadim bir el sanatıdır. Hurma yaprağı, kamış ve saz gibi doğal malzemeler kullanılarak üretilen bu ürünler arasında sepet, yer örtüsü, şapka ve ev süsleri yer almaktadır. Özellikle kırsal bölgelerde kadınlar tarafından sürdürülen bu gelenek, hem işlevsel hem estetik yönüyle dikkat çeker. Hasır ürünler, çevre dostu olmalarıyla da günümüzde yeniden ilgi görmeye başlamıştır.
yorumunuz