İran Azerileri, ülkenin Doğu Azerbaycan, Batı Azerbaycan, Erdebil ve Zencan eyaletlerinde çoğunluğu oluşturmakta ve bu eyaletlere komşu bölgelerde de bolca bulunmaktadırlar.
İran'ın kuzeyindeki Mazenderan eyaletinde de Azeri Türkleri yaşamaktadır.
Mazenderan bölgesinin eski adı Taberistan'dır. Yüzölçümü 46 bin 456 kilometrekaredir. Başlıca şehirleri Bihşehr, Sârî, Kaimşehr, Babil, Âmul, Nûr, Nûşehr ve Tonkabon'dur.
Bu bölge, yüksek dağlarla çevrilidir ve çok yağmur yağar. Kışın ılık bir iklimi vardır.
Hazar Denizi'nin güneyinde, Behşehr ile Gürgan arasındaki ana karayolu üzerinde Galugah adlı bir kent bulunur. İran'daki incir üretiminin önemli kısmı Galugah yapılıyor. Bu kentin sakinlerinin çoğunluğu Azerice konuşuyor.
Galugah'ın Türkçe anlamı güzergah ve geçit'tir. Tarihi kaynaklarda Galugah'ın doğusunda Kalbad Car olarak anılan derin bir hendekten bahsedilmektedir. Bu hendek Türklerin saldırılarını engellemek için inşa edilmiştir. Safeviler ve Kaçarlar döneminde Esterabad (şimdiki Gülistan eyaleti) ile Mazendaran arasındaki tek geçiş noktası bu hendek üzerinde kurulan hareketli köprüydü.
Kaçarlar döneminde Ağa Muhammed Şah, sınır hattını Türkmenlere karşı korumak amacıyla İmranlu aşiretini bu bölgeye getirmiştir.
Galugah bölgesinde pek çok etnik grup yaşamıyor, bunları iki gruba ayırmak mümkündür: İmranlu (Azeri Türkleri) ve Kalbadi (Farsça konuşan Mazeni halkı)
Rus gezgin Grigory Valerianovich Melgunov'un kaleme aldığı kitaba göre 1780 civarında Karabağ ve Karadağ'dan bir grup Azeri Türkleri (İmranlu aşireti) bu bölgeye getirilmiştir.
Rus gezin Melgunov kimdir?
Melgunov 1860 yılında İran’a seyahat ederek Türkmenlerin yaşadığı bölgede araştırmalar yapmış ve hazırladığı seyahatnameyi Rusya’da yayımlamıştır. Eserde, 19. yüzyıl başlarında Hazar Denizi’nin güney kıyılarında yaşayan Türkmenlerin yerleşim birimleri, İran ve Rus Devletleri ile olan münasebetleri, sosyal ve siyasi ilişkileri detaylı olarak tasvir edilmekte ve Türkmen boylarının sınıflandırılmış listesi verilmektedir.
yorumunuz