Snapback (yaptırımların geri dönüşü) mekanizmasının yeniden aktif hale gelmesi, İran’ın adını bir kez daha BM Güvenlik Konseyi ve uluslararası çevrelerin gündemine taşıdı. Ancak diplomatik gerçekler, Batı’nın medya gürültüsünün çok ötesindedir. İran, ciddiyet ve sorumluluk vurgusuyla nükleer dosyada diplomasiyi ve barışçıl çözüm arayışını sürdürmektedir.
Aktif diplomasi ve uluslararası konumu koruma çabası
Son dönemde BM Güvenlik Konseyi’ndeki konuşmalar, BM Genel Sekreteri’ne ve uluslararası muhataplara gönderilen resmi mektuplar ile İran’ın yürüttüğü diplomatik faaliyetler, Tahran’ın uluslararası alanda aktif ve etkin konumunu korumaya çalıştığını göstermektedir.
Bu yazışmalar, Avrupa tarafının “İran nükleer anlaşmadaki taahhütlerini yerine getirmiyor” iddiasını sorgulatabilir. Mektupların kamuoyuna açıklanması ve Dışişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan bildiriler, Avrupalı üçlünün snapback sürecini kötüye kullandığı yönündeki İran’ın tezini güçlendirmektedir.
Bazı uzmanlara göre, bu yazışmalar her ne kadar kamuoyunda savunma ve tepki niteliğinde algılansa da, sahada BM yaptırımlarının uygulanmasını doğrudan engelleyemeyebilir. Ancak süreci karmaşık hale getirebilir, diplomasiye şans tanınması yönündeki uluslararası desteği artırabilir ve İran’ın Çin ve Rusya ile ticaretini kolaylaştırabilir.
Analistlere göre, BM Güvenlik Konseyi’nin 2231 sayılı kararı ve bu kapsamda yer alan sınırlamalar 18 Ekim 2025’ten sonra fiilen sona erecek ve İran, hukuki dayanak ile çok taraflı diplomasiyi arkasına alarak yoluna devam edecektir.
Son on yıllık tecrübe: Batı’nın taahhüt İhlali gölgesinde başarısız müzakereler
Son 10 yılda elde edilen tecrübelere göstermektedir ki İran’ın çok taraflılığa dayalı bir anlaşmaya ulaşma çabaları her zaman Avrupalı taraflar ve ABD’nin aşırı talepleri ve taahhüt ihlalleri ile karşılaşmıştır. Batılı tarafların stratejisi, bu süreçlerde sürekli olarak bir suçlama oyunu kurmak ve başarısızlığı İran’a yüklemek olmuştur. Oysa müzakerelerin başarısızlığa uğraması, Batı’nın kusurları ve yükümlülüklerini yerine getirmemesinden kaynaklanmıştır.
Uluslararası analistler, bu gerçeğin kavranmasının müzakere sürecinin doğru anlaşılması ve İran’ın diplomatik hamlelerinin değerlendirilmesi için zorunlu olduğunu vurgulamaktadır.
Çin ve Rusya’nın stratejik rolü ve BRICS’in kapasites
Bu bağlamda Çin ve Rusya’nın rolü öne çıkmaktadır. Pekin ve Moskova’nın tutumları, bu ülkelerin BM Güvenlik Konseyi yaptırımlarının geri getirilmesine karşı olduklarını göstermektedir. ABD ve Avrupa ile yaşadıkları derin ihtilaflar, İran’a BRICS üyesi ülkelerin kapasitesinden yararlanarak yaptırımların etkisini sınırlama ve uygulama sürecini zorlaştırma fırsat sağlamaktadır.
BM Güvenlik Konseyi’nin yaptırım komiteleri
BM Güvenlik Konseyi'nin 1737 sayılı kararı uyarınca İran'a yönelik yaptırımlar konusunda özel bir komite kurulmuştur. Bu komite, yaptırımların uygulanmasını izlemek, ülkelerden uygulama tedbirleri hakkında gelen raporları incelemek, ihlalleri ele almak ve BMGK’ye önerilerde bulunmaktan sorumludur. Kararların uygulama kolu olan Güvenlik Konseyi yaptırım komiteleri, kısıtlamaların uygulanmasında kilit bir rol oynamaktadır. Çin ve Rusya'nın bu komitede aktif varlığı, yeniden dervreye sokulan BM yaptırımları mekanizmasının tam olarak uygulanmasını engelleyebilir. Bu durum, yaptırımların ekonomik ve psikolojik baskılarının Batı medyasının öne sürdüğünden çok daha az etkili olduğunu göstermektedir. İran da bu kapasiteden yararlanmalı ve aktif diplomasi yoluyla tek taraflı baskıları etkisiz hale getirmelidir.
Aktif Diplomasi: Baskıyı yönetmek için etkili bir araç
İran'ın diplomatik çabası devam ettiği için diyalog yolu henüz kapanmış değil. Tahran'ın uluslararası forumlardaki son çabaları ve baskı yönetimi; tedbirli ve planlı davranışını ve aynı zamanda çok taraflı kapasitelerin kullanımına dayanan bir politika izlediğini yansıtıyor; Bu yaklaşım, tarihsel olarak tek taraflı baskılara ve Batı'nın psikolojik operasyonlarına karşı koymanın en etkili araçlarından biri olmuştur.
yorumunuz