Ortadoğu’da güçlerin yeniden dizilişine dair diplomatik karmaşalar ve bitmek bilmeyen spekülasyonların ortasında, Orta Asya’nın merkezinden gelen beklenmedik bir gelişme tüm hesapları altüst etti. Gözler Riyad, Şam ve Cakarta’ya çevrilmişken, bir sonraki “Abraham Anlaşması” üyesini görmek için herkes bekliyordu; fakat bu kez sükuneti bozan Astana oldu.
Kazakistan’ın bu yöndeki açıklaması yalnızca bir haber değil, adeta bir bildiri niteliğindeydi. İsrailli analistler örneğin Amit Segal bu hamleyi sıradan bir “ilişki normalleşmesi” değil, Kazakistan’ın İran karşıtı bir güvenlik mimarisine resmen katılması olarak yorumladı.
Astana’nın kumar hamlesi: Moskova ve Pekin ekseni dışına çıkıp Batı kulübüne girmek
Kazakistan’ın İbrahim Anlaşması’nı kabul etme kararı tepkisel ya da sembolik bir hareket değil; çok katmanlı hedefleri olan hesaplanmış bir kumar. Astana bu adımla, uzun süredir Moskova ve Pekin’in çekim alanına bağlı olan geleneksel bağımlılık zincirlerini kırmaya çalışıyor. Bu anlaşma onlar için bir “hedef” değil, Batı sermayesini çekmek, stratejik maden sanayilerinde teknolojik sıçrama yapmak ve Washington’dan bir “güvenlik sigortası” satın almak için bir araç.
Donald Trump bu kararı memnuniyetle karşıladı ve Astana’yı yeni bir üye değil, ABD’nin nüfuzunu Rusya ve Çin’in arka bahçesine taşıyacak stratejik bir köprübaşı olarak tanımladı. Dolayısıyla görünüşte dini hoşgörü ve Siyonist rejimin diplomatik izolasyonunu kırma çabası gibi görünen bu adım, özünde Kazakistan’ın küresel düzenin yeni yapısında konumunu yeniden tanımlama girişimi; eleştirmenlerin deyimiyle ise Gazze’deki İsrail suçlarını aklamak için yapılan bir pazarlık.
İsrail’in diplomatik izolasyonunu kırma çabası
Gazze ve Lübnan’daki iki yıllık kesintisiz saldırılar sonrası uluslararası izolasyona sürüklenen Siyonist rejim için bu gelişme, adeta bir can suyu niteliğinde. Orta Asya’da nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan büyük bir ülkenin bu sürece katılımı, yalnızca diplomatik değil, uluslararası imaj temizliği için güçlü bir propaganda aracı. Bu adım, Trump yönetimine de birinci dönem dış politika mirasını yeniden canlandırma ve İbrahim Anlaşmaları’nı “özel bir diplomatik başarı” olarak sunma fırsatı veriyor.
Pratikte bu katılım ilişkilerde büyük bir değişiklik yaratmasa da, sembolik açıdan Tel Aviv’in Avrasya kaynaklarına erişimini kolaylaştırıyor ve Astana’nın İran karşıtı çizgisini güçlendiriyor. Filistin direnişi cephesinden bakıldığında ise bu hamle, ahlaki bir iflas ve cellada verilen bir ödül olarak görülüyor. Kazakistan’ın, henüz somut bir kazanç elde etmeden, itibarını boğulmakta olan bir rejimi kurtarmak uğruna pazara çıkarması anlamına geliyor.
Sonuç
Dünya, “stratejik belirsizlik” dönemini hızla geride bırakıp “yeni güç kutuplarının yükselişine” giriyor. Kazakistan gibi aktörler, yeni düna arayışında “itaatkar bir ülke” olmaktan kurtulup “bağımsız bir güç” konumu elde etmek için büyük kumarlar oynuyor. Astana’nın İbrahim Anlaşması’na katılması da, bu kulübe girişin yüksek sesli ilanıdır.
Bu durumda Tahran’ın cevabı, ne tepkisellikte ne de duygusallıkta aranmalı; yanıt, “stratejik iç içelik doktrini”nde gizli. Tahran, gerginlikten kaçınarak, Kazakistan’la ekonomik, ulaştırma ve enerji alanlarında karşılıklı bağımlılık ağlarını hızla kurmalı; öyle ki, Astana’nın olası her düşmanca yönelişi kendisi için maliyetli hale gelsin.
Geçmişte Siyonist rejimle ilişkilerini genişleten ülkelere karşı sergilenen “saldırgan” veya “pasif” yaklaşımlar, ulusal çıkarların tehdit altına girmesine yol açtı. Bu tarihsel deneyim ışığında, İranlı yetkililerin Kazakistan’la ilişkileri akılcı biçimde yönetmesi ve Siyonist rejimin provokasyonlarını boşa çıkarması gerekiyor.
yorumunuz