Ermenistan ve Azerbaycan liderleri Nikol Paşinyan ve İlham Aliyev, geçtiğimiz günlerde Washington'da ABD Başkanı Donald Trump'ın davetiyle barış anlaşması imzaladı.
Ermenistan ve Azerbaycan, "Uluslararası Barış ve Refah için Trump Rotası" olarak adlandırılacak büyük bir transit koridoru oluşturma konusunda da anlaştı.
Bu bağlamda İranlı Kafkasya uzmanı Daryuş Safernejad ile bir röportaj gerçekleştirdik.
Röportajın tam metnini aşağıda bulabilirsiniz:
*İran’ın "Trump Koridoru" olarak adlandırılan Zengezur Koridoru konusundaki resmi tutumu nedir?
İkinci Karabağ Savaşı sırasında, İslam Devrimi Lideri Ayetullah Hamanei, "Ülkenin kuzey bölgesindeki sınırların hiçbir koşulda değiştirilmesini kabul etmeyeceğiz. Karabağ Azerbaycan topraklarının bir parçasıdır ve bu ülkeye aittir." demişti. Devrim Lideri’nin Azerbaycan ile sınırların değiştirilmesini kabul etmediği gibi, Ermenistan için de aynı şey geçerlidir. Ayetullah Hamanei, Temmuz 2022'de Rusya lideri Vladimir Putin ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile yaptığı görüşmede, "Ermenistan ile sınırlarımız tarihi sınırlardır ve sınırlarda yabancıların varlığını ve yer değiştirmesini hiçbir şekilde kabul etmeyiz. Bölgesel sorunlar, bölge ülkelerinin kendi aralarında çözülmesi gerekir." İfadesini kullanmıştı. İslam Devrimi Lideri söyledikleri politika açısından önemlidir tarafından ve yetkililer tarafından örnek alınmalıdır. Devrim Lideri'nin uluslararası danışmanı Velayeti ise bu konuda dikkate değer, ayrıntılı ve detaylı bir açıklama sunmuştur.
*Bu bölgede yabancı müdahale olacak mı? Kararlar İran’ın ulusal egemenliği ve toprak bütünlüğüne uygun olarak mı alınacak?
Zangezur Koridoru planı, 34 yıllık bir Amerikan-Siyonist planıdır. Eski Sovyetler Birliği'nin dağılması ve Ermenistan ile Azerbaycan cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarını kazanmasının ardından Karabağ krizinin ortaya çıktı. O dönemde Paul Gobel adlı bir Amerikalı senatör, Güney Kafkasya bölgesindeki toprakları birbirine bağlamayı ve sınırların değişmesini amaçlayan bir plan önerdi. Amerikalılar, İran İslam Cumhuriyeti ve Rusya'nın direnişi nedeniyle planlarını uygulamada başarısız olmuşlardı.
ABD’liler ile Siyonistlerin İran'ın ulusal egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı gösterme gibi niyetleri yok. Biz de direnmeye ve kararlı bir duruş sergilemeye devam etmeliyiz. Yabancı müdahalenin olmaması için direnmeliyiz. Ayrıca Azerbaycan ve Ermenistan'ın komşuluk haklarımıza saygı göstermesi gerekiyor.
*99 yıl boyunca bir Amerikan şirketi tarafından işletilecek olan Trump Koridoru’nun İran için olası sonuçları nelerdir?
Anlaşmda Avrupalı, Siyonist, Amerikan, Azerbaycanlı, Ermeni ve Türk şirketlerinden oluşan konsorsiyumların kurulmasına karar verildi; Trump'ın özel şirketi de projede yer alacak. Konsorsiyumun perde arkasındaki ana lideri NATO olacak. Saha lideri de ABD. Paşinyan 43 km uzunluğunda ve 5 ila 15 km genişliğindeki arazinin 99 yıllığına kira verileceğini söyledi.
*Sizce İran'ın olası stratejileri neler olacak?
Bence İran'ın Zengezur Koridoru'na karşı akıllı bir ''Ulusal Strateji Belgesi'' hazırlaması lazım. İran’dan bir ekip, Azerbaycan, Rusya, Ermenistan, Çin, Hindistan ve Orta Asya ülkelere gitmeli bu ülkeleri koridorun kötü etkileri ve dış güçlerin komploları konusunda bilgilendirmeli . Bu konu, savunma diplomasisi ve siyasetin gündemde olmalıdır. Kamuoyu ve hükümet yetkilileri nezdinde de örtüşen stratejik adımlar atılmalıdır.
*Ermenistan, ABD ile birlikte ‘’Eagle Partner-2025’’ adlı askeri tatbikat düzenliyor. Bu askeri tatbikatın amacı nedir?
Ermenistan, Amerika Birleşik Devletleri ile 10 günlük bir askeri tatbikat düzenliyor. Bu tatbikatın amacı, Ermenistan'daki Rus askeri üssünü kapatmak ve NATO üyeliğinin önünü açmak için "Kolektif Güvenlik Anlaşması"ndan çıkmaktır. Ermenistan ayrıca Avrupa Birliği üyeliğinin önünü açmaya da çalışmaktadır.
Ayrıca, Ermenistan ve Azerbaycan arasında son 2 yılda yapılan barış görüşmelerde Rusya'yı dışladılar.
Azerbaycan ve Ermenistan arasında Kapsamlı Barış Anlaşması imzalandıktan sonra, Azerbaycan ve Ermenistan'ın aynı anda NATO'ya katılması için zemin hazırlanacaktır. Zengezur Koridoru'nun güvenliğini ve korunmasını NATO üstlenecektir.
*Türkiye neden önemli bir rol oynuyor?
Eski Sovyetler Birliği'nin (1991’de) dağılmasının ardından NATO'nun karşısındaki askeri yapılanma Varşova Paktı feshedildi. NATO da yeni bir askeri yapılanmanın oluşmasını engellemek amacıyla "NATO Barış için Ortaklık Projesi" adlı bir örgüt kurmuştu. Bu örgüt, Doğu Bloku'ndan kalan ülkeleri üye olarak kabul etti. Böylece bazı ülkeler kademeli olarak belirli standartlara ulaşıp NATO örgütüne üye olabildiler. Ayrıca NATO'nun Doğu’ya İlerlemesi adı altında bir proje tasarlandı. NATO'nun Güneydoğu Komutanlığı uzun yıllardır Türkiye'de konuşlu olduğundan bu ülkenin rolü önem taşıyor.
yorumunuz