Uluslararası ilişkiler uzmanı Fuad İzedi, Avrupa ülkelerinin tetik mekanizmasını (snapback) etkinleştirme amacının İran’dan taviz almak olduğunu söyledi.
İzedi, Mehr Haber Ajansı’na verdiği röportajda, Avrupa’nın bu mekanizmayı İran’a karşı pazarlık aracı olarak kullanmak istediğini belirtti.
İsrail’in İran nükleer programına yönelik 12 günlük savaşta yaptığı saldırılara da değinen İzedi, Avrupa’nın programın ne kadar zarar gördüğünü tam olarak bilmediğini ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) denetçilerinin bu zararları inceleyerek gelecekteki olası saldırılar için bilgi topladığını aktardı.
İzedi, UAEA Başkanı Rafael Grossi’nin denetimlerin amacının olası saldırıları önlemek olduğunu iddia ettiğini ancak Batılı ülkelerin bu bilgileri yeni saldırılar için kullanabileceğini söyledi. Uzman, İran’ın dikkatli olduğunu ve denetçilerin nükleer programı resmi şekilde casusluk yapmasına izin vermeyeceğini vurguladı.
Avrupalıların BRICS’e üye olmadığını ve dolayısıyla tetik mekanizmasını etkinleştirme hakkına sahip olmadığını belirten İzedi, ABD’nin de resmen nükleer anlaşmadan çıktığını hatırlattı. Üç Avrupa ülkesi, İran’ın zenginleştirmeyi durdurmasını talep etmiş, bunun da anlaşma hükümlerine aykırı olduğunu ifade etti.
İzedi, diplomatik ekibin önceki stratejiyi tekrarlaması gerektiğini, çünkü Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde üyeler arasındaki görüş ayrılıkları nedeniyle tetik mekanizmasının etkinleştirilmesinin sonuç vermediğini belirtti.
Tetik mekanizmasının muhtemel etkilerine değinen İzedi, bazı ülkelerin işbirliği yapmamasının doğrudan mekanizma ile ilgili olmadığını, ancak mevcut işbirliklerinin korunması ve mekanizma etkinleştirildikten sonra ilişkilerin sürdürülmesi gerektiğini söyledi. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in ülkeler üzerindeki etkisinin sınırlı olduğunu, İran’ın karşı tarafa taviz vermemesi gerektiğini ekledi.
İranlı uzman Avrupalıların anlaşmaya üyelik iddialarına itibar etmeyeceklerini vurguladı.
Tetik Mekanizması Nedir?
“Tetik mekanizması” nükleer anlaşmadaki olası bir ihtilafı çözme mekanizmasıdır. Nükleer anlaşmanın herhangi bir tarafı, taraflardan birinin anlaşmanın taahhütlerini yerine getirmediğine inanıyorsa, anlaşmanın 36. ve 37. maddelerine göre konu, İran dahil tüm tarafların bulunacağı ortak bir komisyona havale edilir.
Bu iki maddeye göre, Avrupa ülkeleri İran'ı nükleer anlaşmaya uymamakla suçlayıp konuyu KOEP Ortak Komisyonu'na havale ederse, İran'ın şikayetçi tarafın rızasını almak için 30 günü olacaktır. Aksi takdirde dosya birkaç gün sonra Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne havale edilir.
BM Güvenlik Konseyi'nin bu dosyayı aldıktan sonra bir ay içinde İran'a yönelik yaptırımların geri getirilmesini oylaması gerekiyor, ancak Batılı ülkeler KOEP müzakerelerinde oylama sürecinin yapısını Çin ve Rusya’nın Batılı ülkelerin görüşünü veto etme olasılığını ortadan kaldıracak şekilde değiştirdiler.
yorumunuz