İran devlet televzyonunundan yayınlanan cumhurbaşkanı adayları arasındaki ekonomi meselesi ile ilgili birinci münazara programı 20 dakikalık geçikmeyle gerçekletirildi.
Adaylar burada ülkedeki ekonomi sorunlarının çözümü için önerilirini ve programlarını anlattı.
Yapılan çekilişle adayların oturması gereken koltuklar belli oldu.
1. koltukta Seyyid Emir Hüseyin Gazizade Haşimi, 2. koltukta Muhammed Bakır Galibaf, 3. koltukta Mesut Pezeşkiyan, 4. koltukta Said Celili, 5. koltukta Alirıza Zakani ve 6. koltukta da Mustafa Purmuhammedi oturuyor.
Saat 20.20'de başlayan münazara 00.00'a kadar devam etti.
Adaylar ekonomide yüzde 8 büyüme sağlamak için Meclis ve Düzenin Yararını Teşhis Konseyi çerçevesinde yabancı yatırım çekme planının ne olduğu rosusuna şu yanıtı verdi:
İnsanlar söz vermekten yoruldu
Gazizade: "Bu grubun en genci benim, ülkede 20 yıllık tecrübem var. Tüm buradaki kardeşlerimin uzun bir hizmet geçmişi ve pozisyon deneğimleri vardır; Farklı hükümetlerle işbirliği yaptılar. Sanki bugün hükümet başlamış gibi konuşup sadece hükümetleri eleştirmeyelim.
Ayrıca vaatler konusuna gelirsek insanlar gerçekten svaat vermekten yoruldular; Vaat verip uygulamadığımız zaman insanlar sandığa gitmek istemiyorlar.
Yüzde 8'lik büyüme için enerji dengesini kontrol altına almak kaydıyla 200 ila 250 milyar dolar arasında yatırım yapmamız gerekiyor.
Devlet, kaynaklarının çoğunu devlet harcamalarına gidiyor, özel sektöre güvenilmiyor. Özel sektörün devreye girip stratejik ortak olarak yardım etmesini sağlamalıyız. Kur şoklarını kontrol altına almalıyız."
Galibaf: "13. hükümet ve 11. Meclis'in ortak çalışması olan 7. Ulusal Kalkınma Planı'nın mutlaka hayata geçirilmesi gerekiyor. Gelecek cumhurbaşkanının da halkın sofrasına ve ekonomik büyümeye, büyük projelere önem vermesi gerekiyor".
Dünya ile ilişki kurmalıyız
Pezeşkiyan: "Ekonomide yüzde 8 büyüme için yıllık 200 milyar dolara ihtiyacımız var. Bunun için dünyayla ilişki kurmalıyız. Yerli üreticileri ve Ticaret Odası'na daha fazla destek vermeliyiz".
Zakani: "İran'ın ekonomik sorunu ABD'nin acımasız yaptırımları değil. Amerikan'ın İran'a uyguladığı ekonomik düzenlemelerdir. Bu nedenle, yurtiçi, bölgesel ve küresel tüm fırsatları kullanarak ekonomide büyüme sağlamalıyız".
Celili: "Seçimin ertesi günü başlamak şartıyla yüzde 8 büyüme yapılabilir. Yeter ki ülkenin potansiyelini ve imkanlarını da bilelim. Sloganımızda bir dünya bir fırsat dedik, bu bir gerçek, bunları bilmemiz lazım. Ülkenin kalkınması için birçok fırsat var".
Ekonomide yaptırımların etkisi
Purmuhammedi:"Uluslararası alanda yaklaşık yirmi yıldır yaptırımlarla karşı karşıyayız; Dünya bize felç edici bir ambargo uyguladı ve biz bunu görmezden geliyoruz! Tayvan ve Ukrayna gibi meselerde maliyetler ve bedeller ödüyoruz ama hiçbir fırsat sağlayamıyoruz".
Galibaf: "9 milyon varilin yüzde 17,5'u israf oluyor. 20 milyara yakın gelirimiz olan petrokimya alanında bu enerjinin sadece yüzde 7,5’unu kullanıyoruz.
Pezeşkiyan: "Yurt dışına ihracatımız olmanı. Yabancı yatırımcıların da ülkede yatırım yapmalarını sağlamamız gerekiyor. Petrolde para kaybediyoruz. Ülke varlıklarımızı neden bu kadar ucuz sattığımıza kim cevap vermeli?"
Cumhurbaşkanı adayları münazaranın diğer bölümünde uzmanların üretimde, yatırımda atılım ve halkın ekonomi meselesinde katılımı konusunda ne gibi modeller ve planlar uygulayacak gibi soruları yanıtlıyor.
Gazizade: Kendimi 7. Ulusal Kalkınma Planı'nı uygulamakla yükümlü görüyorum.
Galibaf: "Ekonomide yaptırımlar etkili ama bir yandan tüm devlet kurumlarının, diğer yandan Dışişleri Bakanlığımızın yaptırımları kaldırmaya çalışması gerektiğine inanıyorum. Bunu adım adım takip edilebilecek belirli bir planımız var."
Pezeşkiyan: "Ekonomide özelleştirme bir esastır. Bu konuda uzman olan ve ilmini bilen herkes yapabilir. Yoksa dostumuzu ya da yakınımızı böyle işlerin başına getirirsek 40 senedir yaşadığımızı tekrar yaşayacağız."
Zakani: "Yaptırımlar içeride etkisiz hale getirilmeli ve bunun temelini değiştirmek için diplomasiye başvurulmalıdır. Ekonomi bilimi politikaların doğruluğu ve yanlışlığı konusunda sessiz kalıyor. Bunun farkına varmak siyasetçinin elindedir."
Purmuhammedi: "Finansal istikrar her toplumda ekonomik başarının anahtarıdır. Bu alanda ilk adım enflasyonu kontrol altına almaktır. Elli yıllık enflasyonumuz yüzde 20 (ortalama). Son yıllarda enflasyon yüzde 40'ın üzerinde. Bu enflasyonla ekonomik istikrarı yaratmak mümkün mü?"
Galibaf: Kapasitesini kullanabileceğimiz ülkelerde 18 ila 22 milyar dolar arasında döviz var. ŞİÖ'ye katılımımızı, Rusya ve Çin'le imzaladığımız anlaşmaları gerektiği gibi kullanamadık.
Türkiye'nin yollarına bakın
Pezeşkiyan: Neden uzman olmayan kişileri iş başına getiriyoruz? Neden uygulayamayacağımız şeyleri söylüyoruz? Sayın Zakani, Türkiye'nin başarısız olduğunu söylüyor. Gidin o ülkenin yollarına ve ihracatına bakın.
Celili: Öğrenciler neden yürddışına gidiyor. Para kazanmada öğrencinin ve üniversitenin rolü var. Bilim ve bilgi ile ekonomik büyüme sağlayabiliriz. Bunun için küresel deneyim vardır.
20 dakikalık aradan sonra yeniden ekrana dönen cumhurbaşkanı adayları enflasyon meselesine ilişkin önerilerinin anlatıyor.
Gazizade: Enflasyonu et haneye düşürmemiz mümkün. Türkiye'ye gelince Sayın Ahmedinjed hükümetinin büyük yol inşaatı projesini Sayın Reisi dönemindeki güzel çalışmaları muhtemelen unutmuşsunuzdur. Şu anda 600.000 konut yapılıyor. 300 bin değil!
Galibaf: Enflasyon meselesi hayati ve ciddi sorunlarımızdan biri ve ne yazık ki uzun süredir yüksek enflasyon yaşıyoruz. Bu durum geçtiğimiz yıllarda insanların sofralarında ciddi bir baskı oluşturmuştu.Bu konu öncelikli olmalıdır. Bu sorunun Bankacılık sisteminin yeniden yapılandırılması ya da bütçe yapısının düzenltilmesi gibi yollarla çözülebilir.
Pezeşkiyan: Enflasyonun ana nedeni hükümetlerdir. Ya bütçe açığı var ya da bankalarda para basılıyor.
Celili: Enflasyon insanları zor durumda bırakan bir meseledir. Enflasyon kendisi ve tedavisi bilinmeyen korona gibi değildir. Hem çözümü biliniyor hem de birçok ülke bunu kontrol altına almayı başarmıştır. Peki neden bizim ülkemizde çözülmüyor?
Türkiye'de enflasyon
Zakani: Türkiye'den bahsettiğim gibi Türkiye Dünya Ticaret Örgütü üyesi ama buülke son 6 yılda yüzde 70 enflasyon yaşadı ve parası yüzde 600 değer kaybetti.
Purmuhammedi: Likidite kontrol altına alınarak enflasyon tek haneye düşürülebilir. Merkez Bankası üretimi durdurmuş durumda.
yorumunuz