MHA - İran’da ilk ceza kanununun kabul edilmesi tarih olarak 1925 yılına kadar gitmektedir. İslami İnkılap zaferini takiben 1982 yılında ‘had cezaları (hudud) ile ilgili üç kanun- diyet, kısas ve külliyat-kanunları onaylandı ve de bu kanunlar beş yıllık bir deneme süresi sonunda yürütmeye konuldu. Daha sonra söz konusu bu üç kanun 1991 yılında revize edildikten sonra toplumsal bir kanun haline geldi.
‘Külliyat, had cezaları (hudud), kısas ve diyet cezalarını’ içeren İslami Ceza Kanunu, 1991 yılında, onaylanmak üzere, İslami Şura Meclisi Adalet ve Hukuk Komisyonu’na gönderildi ve de Anayasayı Koruyucular Konseyi kanunu kabul ettiğini meclisin görüşü ile birlikte açıkladı; kanun 5 yıl süreyle uygulandı.1996 yılında gelindiğinde ‘ta’zir cezaları ve caydırıcı cezalar kanunu’ ceza kanuna dahil edildi ve uygulama süresi 10 yıl daha uzatıldı.
Nihayet 2007 yılında, toplumsal bir kanun olarak onaylanmak üzere, ‘Külliyat, had cezaları (hudud), kısas ve diyet’ ten oluşan bu İslami ceza kanunu layihası, Adalet Bakanlığı tarafından devlete gönderildi. Söz konusu bu layihanın devlet tarafından onaylanmasından sonra, söz konusu layiha meclise yollandı.
İslami ceza yasası, 8. Hükümet Meclisi tarafından birkaç yıl tartışılıp, incelenerek geçen yıl bahar döneminde Anayasayı Koruyucular Şurası’na gönderildi ve bazı sorunların giderilmesiyle Anayasayı Koruyucular Şurası Sözcüsü bu sonbahar döneminde bunu teyid ettiklerini açıkladı.
Uzmanlar, bu yeni yasanın eski yasaya oranla daha ilerici olduğunu ve eski yasada sık sık karşılaşılan sorunları ortadan kaldıracağına inanıyorlar. Zina ve livata suçlarına ‘recm cezasının kaldırılması,’ 18 yaşından küçüklerin idamı için mahkeme oylaması, cezaların sekiz dereceye bölünmesi gibi değişiklikler yeni yasadaki en önemli değişiklikler olarak öne çıkıyor.
8. Hükümet Meclisi ve Anayasayı Koruyucular Şurası Sözcüsü Emin Rahimi, revize edilen bu layihanın Anayasa’nın 75. maddesi esasınca Kasım 2011 toplantısında onay için, İslami Şura Meclisi Adalet ve Hukuk Komisyonu’na gönderildiğini; bir sonraki toplantıda Anayasayı Koruyucular Şurası’nın incelemesinden sonra, anayasa ve şer’i ilkelere aykırılıkların tanımlanmadığını belirtti.
İslami ceza kanunu layihasının ‘Genel, had cezaları, kısas, diyet ve ta’zir cezaları’ olmak üzere beş fasıl olarak düzenlendiğini belirten Emin Rahimi, bu layihada Anayasayı Koruyucular Şurası tarafından şer’i açıdan sorunlarını ortadan kaldırılmasının yanısıra insan hakları tartışmalarını da dikkate almaya çalışıldığını vurgulayarak; örneğin, daha önce olmamasına rağmen 12. maddede yargılamanın hukuki olmasına vurgu yaptıklarını; 17. maddedeki ‘diyet’ konusunu ‘mali bir miktar ve mali olmayan miktar’ üzerinden iki şekilde tarif ettiklerini belirtti ve örnek olarak, mukaddes şeriat dahilinde ‘nefsi müdaafa olarak’ kasıtlı olmayan suçlarda cezanın, üyeler ya da kısas suçu bulunmayanlarca ödeneceğini vurguladı; keza 19. maddedeki cezaların da sekiz dereceye bölündüğünü ve böyle bir uygulamanın da ilk defa olduğunu belirterek, bunun tüzel kişilerin cezai mesuliyetlerinde bir yenilik olduğunu da sözlerine ekledi.
yorumunuz