İran'ın Hicri Şemsi takvimine göre son bir yıl içerisinde dünya genelinde önemli gelişmeler yaşandı. Irak, Lübnan ve bazı ülkelerdeki protesto gösterileri, ABD'nin İran Kudüs Gücü Komutanı General Kasım Süleyman'ye yönelik suikastı, İran'ın Amerika'nın Irak'taki üssünü vurması, Taliban-Amerika anlaşması ve Suriye gelişmeleri en önemli olylardandır. Fakat bunların yanı sıra bu senenin diğer önemli olayı İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden ayılması (Brexit) oldu.
Britanya’nın yaklaşık 50 yıllık üyeliğin ardından AB’den tamamen ayrılması ilk akla şu soruyu getiriyor: Britanya’nin AB’den ayrılması Türkiye ve İran için nasıl bir etkisi olabilir?
Konuyu araştıran Mehr Haber Ajansı muhabiri, Türk gazateci-yazar Mustafa Kemal Erdemol'a sordu.
İşte Erdemol'un Mehr'e verdiği yanıtlar:
1- Bildiğiniz üzere bu senenin en önemli olaylarından bir Britanya’nın yaklaşık 50 yıllık üyeliğin ardından AB’den tamamen ayrılmasıydı. Bundan sonra İngiltere’yi nasıl bir süreç bekliyor?
Batı sermayesinin en güçlü ülkelerinden biri olarak İngiltere’nin AB’den ayrılmasının elbette hem AB hem de İngiltere için bir takım sonuçları olacak. Öncelikle İngiltere, Krallık’ı oluşturan bileşenlerini kaybedebilir; İskoçya başta olmak üzere. AB’nin de dağılmasını hızlandırabilir bu ayrılık.
Pratik olarak şu değişiklikler olacak öncelikle: İngiltere, yani Birleşik Krallık, 1921 yılında tasarladığı AB öncesi pasaportlarına dönecek yeniden. İngiltere Avrupa’daki zirve toplantılarına katılamayacak. Avrupa Parlamentosu’nda temsil edilemeyecek. Eğer İngiltere, kendi sınırları içindeki AB üyesi ülke vatandaşlarının haklarını koruma sözü verirse, AB de aynı sözü İngiltere’ye verecek. Taraflar, gidiş gelişlerde vatandaşlara vize uygulamayacak ama bu her an değişebilir.
Siyasi açıdan ise İngiltere artık daha çok ABD eksenine girebilir. Avrupa politikalarına ABD ile birlikte muhalefet edebilir.
2- İngiltere’nin AB’den ayrılmasının asıl sebepleri nelerdir?
Öncelikle İngiltere, hiçbir zaman kendisini Avrupalı olarak tanımlamadı. Bunun coğrafi nedeni Avrupa’dan uzak bir ada ülkesi oluşu, siyasi nedeni ise Avrupa’da uzun yıllar boyunca dengeleyici, çoğu zaman yönlendirici bir güç olması. AB içinde diğer Avrupa ülkeleriyle eşit olmayı içine sindiremedi İngiltere. Ekonomik nedenleri de var bu ayrılığın, en önemlisi şu; İngiltere Kuzey denizi ile Norveç’te donmuş deniz tabanından doğal gazı çıkarmaya odaklanıyor. İngiltere enerji kaynaklarına tek başına hakim olmak amacı peşinde.
3- Britanya’nin AB’den ayrılması Türkiye ve İran için nasıl bir etkisi olabilir?
Çok tuhaftır ama AB içinde Türkiye’nin üyeliğini koşulsuz destekleyen tek ülke İngiltere idi. Onun yokluğu elbette Türkiye’yi etkileyecek. Ancak kurulacak AB dışı yeni ikili ilişkiler ne getirir, bekleyip göreceğiz.
İran konusunda da bir tuhaflık var; dış politikada ABD ekseninde olan İngiltere İran konusunda pek ABD gibi düşünmüyor. ABD’nin İran’a yaptırımlarına pek sıcak bakmıyor örneğin. İran’la yapılan nükleer anlaşmanın ABD tarafından tek taraflı olarak bozulmasından da yana değil. İran’la ilişkilerini geliştirmek istediği de biliniyor. Hatta IRNA’ya açıklama yapan önemli bir İngiliz yetkili (adını vermemişti) “Brexit sonrası İran’la ilişkilerimizin daha iyi olmasını istiyoruz demişti. Söz konusu yetkili Londra yönetiminin İran-AB arasında kurulan INSTEX mali mekanizmasını geliştirerek, İran'la ticaret konusundaki bazı kısıtlamaların ortadan kaldırılmasını hedeflediğini de belirtmişti. Bunlar Brexit sonrası İran-İngiltere ilişkilerinin seyri konusunda birer ipucu olabilir.
yorumunuz