Asya çitası olarak da bilinen İran çitası, çitanın İran'a özgü bir alt türüdür. Halihazırda nesli tükenme tehlikesi altında olan bu hayvan bir zamanlar Arap Yarımadası, Hazar Bölgesi, Pakistan ve Hindistan'da dolaşıyordu, ancak şimdi yalnızca İran'da bulunuyor. MS birinci binyıl civarında yazılan Farsça Destan "Şahnâme", çitalardan av hayvanları olarak bahsederken, İsfahan'daki Ali Kapı Sarayı'nın duvar resimleri arasında 16. yüzyıldan kalma çita tasvirleri bulunmaktadır Bazı bilim insanları, çitaların esaret altında yetiştirilmesinin, yaygın olarak inanıldığı gibi Antik Mısır'da değil, Antik Pers'te başladığına inanıyor.
Asya çitası 1800'lü yıllarda genel olarak azalmaya başladı ve 1940 ile 1980 yılları arasında yaşadığı bölgelerin çoğunda soyu tükendi. İran'da çitalar tüm bozkır ve çöl bölgelerinde varlığını sürdürüyordu ve 1970'lere kadar popülasyonlarının arttığı düşünülüyordu. İran’da çitalar 1990'lara gelindiğinde ülkenin hemen hemen her yerinden yok oldu.
O tarihten bu yana İran, halkı bilinçlendirme kampanyaları ve kaçak avcılığa çok büyük cezalar uygulayarak çitayı korumaya çalıştı.
İran çitasının popülasyonu, son yıllarda yaşam alanı kaybı, trafik kazaları, yasadışı avlanma ve av kıtlığı gibi yaygın tehditler nedeniyle risk altındadır. Bu nedenle İran çitası Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi'nde dünyanın en çok tehlike altındaki türlerinden biri olarak listelenmiştir. Asya çitasının son sığınağı olan İran, bu türün korunması ve iyileştirilmesi konusunda büyük bir sorumluluğa sahiptir.
İran Çitasının Özellikleri
İran çitası, Afrikalı emsallerine göre daha küçük ve daha açık renklidir. Siyah noktalı soluk sarı-kahverengi bir kürkü, ince bir yapısı, uzun bacakları ve gözlerinin köşesinden burnunun kenarına kadar uzanan belirgin bir gözyaşı izine sahiptir. Çita, kısa aralıklarla saatte 70 mil hıza kadar koşabilen inanılmaz hızıyla tanınır.
İran çitası, esas olarak ceylanlar, yaban keçileri ve diğer küçük memelilerle beslenen, zirvedeki bir yırtıcıdır. Av aramak için geniş alanlarda dolaşan, erkeklerin kadınlara göre daha geniş bölgeleri olan yalnız hayvanlardır.
İran'da Çita'nın Yaşam Alanı
Yalnızca, çoğunlukla geniş orta çölde (Dasht-e Kavir) kalan uygun habitatın parçalanmış parçalarında yaşayan İran'da bulunabilir. Çoğunlukla beş koruma alanında yaşıyorlar: Kavir Ulusal Parkı, Khar Touran Ulusal Parkı, Bafq Koruma Alanı, Daranjir Yaban Hayatı Koruma Alanı ve Naybandan Yaban Hayatı Koruma Alanı.
Kontrol edin ve seçin İran turu bir sonraki seyahatiniz için.
İran Çitasına Yönelik Tehditler
İran çitasına yönelik birincil tehdit, yaşam alanı kaybının yanı sıra kaçak avlanmadır. Çitanın doğal yaşam alanı, tarım ve hayvancılık gibi insan faaliyetlerinden ciddi şekilde etkilenmiş, bu da av popülasyonlarında önemli bir azalmaya ve yaşam alanlarının parçalanmasına yol açmıştır. Buna ek olarak, kaçak avlanma ve derileri ve vücut parçaları için avlanma da sayılarının azalmasına yol açmıştır.
İran çitası, otoyollar ve diğer altyapıların doğal yaşam alanları üzerinden inşa edilmesi nedeniyle trafik kazalarına karşı da savunmasızdır. Sonuç olarak birçok çita araçlar tarafından öldürüldü veya yaralandı.
Koruma Çalışmaları
İran çitasını korumak için habitat restorasyonu, esaret altında yetiştirme programları ve kaçak avlanmaya karşı önlemler de dahil olmak üzere çaba gösteriliyor. Çita Koruma Fonu kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan , İran'daki ve dünyanın diğer bölgelerindeki çita popülasyonunu korumak ve muhafaza etmek için çalışıyor. Kuruluş, sürdürülebilir arazi kullanımı uygulamalarını teşvik etmek ve çita yaşam alanlarını korumak için yerel topluluklar, hükümetler ve diğer paydaşlarla işbirliği yapıyor.
İran çitalarının popülasyonunu artırmak için İran'da esaret altında yetiştirme programları oluşturuldu. Bu programlar, çitaların esaret altında yetiştirilmesini ve daha sonra onları tekrar vahşi doğaya salmayı içeriyor. Program, esaret altında yetiştirilen birkaç çitanın vahşi doğaya salınmasıyla İran çitasının popülasyonunu artırmada başarılı oldu.
İran çitasını korumak için kaçak avcılığa karşı önlemler de uygulandı. Bu, kaçak avcıları caydırmak için çita habitatlarında devriyelerin arttırılmasını ve yasa dışı çita ürünlerine el konulmasını da içeriyor.
İran Çevre Koruma Örgütü Başkan Yardımcısı Hamid Zohrabi, 2 Eylül’da Simnan eyaletinin Şahrud kentinde düzenlenen İran Çitasını Koruma Konferansı’nda yaptığı açıklamada, bu kurumun çitasının korunması ve muhafazasına yönelik beş yıllık plan hazırladığını belirterek, "Bu değerli tür, nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıyadır ve bu sorunla başa çıkmak için kapsamlı çalışmalara ihtiyaç vardır." dedi.
İran çitasının yaşam alanının onarılması ile korunmasının bu planın stratejileri arasında yer aldığını belirten Zohrabi, "Vatandaşların katılım sağlaması ve yerel eğitimin yanı sıra yukarıda belirtilen kapasitelerden yararlanmak için uygun platformların oluşturulması, nadir İran çitası türünün korunmasına yönelik beş yıllık planın diğer parçalarıdır." ifadesini kullandı.
Zohrabi, koruma planlarında yeni teknolojilerin kullanımının önemine değinerek, "Çitaların bulunduğu alanlarda karayollar ve sürü köpekleri gibi tehditlerin ortadan kaldırılması da planının diğer stratejik parçalarıdır" diye konuştu.
yorumunuz