6-10 Eylül 2025 tarihleri arasında Tahran’da düzenlenen 6. Mustafa (sav) Ödül Haftası, İslam dünyasında bilimsel üstünlüğün sembolü olan Mustafa (sav) Ödülü ve etrafında şekillenen etkinliklerle dünyanın dört bir yanından akademisyenleri, bilim insanlarını ve teknoloji uzmanlarını bir araya getiriyor. Her iki yılda bir düzenlenen Mustafa (sav) Ödülleri, Müslüman bilim adamlarının insanlığa katkılarını takdir eden en prestijli ödüllerden biri olarak kabul ediliyor. Bu yıl da, Tahran’da farklı başlıklar altında gerçekleştirilecek programlarla bilim ve teknolojinin gücü, yenilikçilik ve uluslararası işbirliği ön plana çıkarılıyor.
2025 yılında, üç farklı ülkeden üç seçkin araştırmacı Mustafa Ödülü’nün altıncı döneminde seçildi. Bunlardan biri, 1958’de İstanbul’da doğan ve kariyerini ABD’de sürdüren Prof. Mehmet Toner.
Prof. Mehmet Toner nadir hücrelerin tespitine yönelik geliştirdiği mikroakışkan cihazlar nedeniyle 2025 Mustafa (s.a.v.) Ödülü’ne layık görüldü.
Toner’in geliştirdiği CTC-Chip ve ardından gelen CTC-iChip, milyarlarca kan hücresi arasından kanser hücrelerini bozulmadan ayırabiliyor. Bu yöntem, kanserin erken teşhisinde ve tedaviye verilen yanıtın izlenmesinde devrim niteliği taşıyor. Ayrıca Cluster-Chip ile kan dolaşımında kümeler halinde bulunan tümör hücre grupları da tespit edilebiliyor.
100’ün üzerinde patente sahip olan Toner’in teknolojileri, artık klinik uygulamalarda da yer buluyor. Çalışmaları yalnızca kanser değil; kök hücreler, virüsler ve hücreler arası iletişim araştırmalarında da yeni ufuklar açıyor.
Toner’in sözleri, genç bilim insanlarına ilham veriyor:
“Merak beslenmeli, genç araştırmacılara fazla sınır çizilmemeli. Böylece ilerleme, geçmiştekinden çok daha hızlı olacaktır.”
İkinci kişi, İranlı araştırmacı Vahab Mirrokni oldu. 1979 doğumlu Mirrokni, yapay zekâ algoritmaları alanındaki üstün çalışmalarıyla ödüle layık görüldü.
Mirrokni ve ekibinin geliştirdiği Yerelliğe Duyarlı Karma (Locality Sensitive Hashing - LSH) algoritması, milyarlarca veri arasında benzerlikleri 40 kata kadar daha hızlı bulmayı mümkün kılıyor.
Fotoğrafların piksellere, seslerin frekanslara, yazıların ise sayı dizilerine dönüştüğü dijital dünyada, LSH verileri matematiksel özetlere indiriyor. Bu özetler sayesinde bilgisayarlar, veriler arasındaki benzerlikleri çok daha kısa sürede tespit edebiliyor. Teknoloji, arama motorlarından müzik öneri sistemlerine, görsel tanımadan büyük veri analizine kadar geniş bir kullanım alanına sahip.
Dr. Mirrokni, bilimsel çalışmalarının kolektif yönüne dikkat çekerek şunu vurguluyor:
“Bilim asla bireysel bir yarış değil, kolektif bir yürüyüştür.”
Üçüncü isim ise, 1957 doğumlu Hintli bilim insanı Muhammed Khaja Nazeeruddin.
Prof. Muhammad Khaja Nazeeruddin, perovskit güneş hücreleri üzerine yaptığı yenilikçi araştırmalarla 2025 Mustafa (s.a.v.) Ödülü’ne layık görüldü. 1957’de Haydarabad’da doğan Nazeeruddin, Osmania Üniversitesi’nde kimya ve biyoloji eğitimi aldıktan sonra inorganik kimya üzerine doktora yaptı. Araştırmalarını daha sonra İsviçre’deki Lozan Federal Politeknik Okulu’nda (EPFL) Prof. Michael Grätzel ile sürdürdü.
Nazeeruddin’in çalışmaları, yüksek verimlilik, düşük maliyet ve çevre dostu üretim kriterleriyle öne çıkan perovskit güneş hücrelerinin geliştirilmesinde belirleyici oldu. Özellikle nem ve ısıya dayanıklılığı artıran, aynı zamanda kurşun sızıntısını önleyen katkı maddeleri sayesinde hücrelerde %26’ya varan verimlilik elde edildi.
Bugüne dek 980’den fazla hakemli makale yayımlayan ve 100’ün üzerinde patente sahip olan Nazeeruddin, araştırmalarına yapılan 194 binden fazla atıf ile dünyanın en çok referans verilen bilim insanları arasında yer alıyor. Panasonic, Toyota ve Abengoa gibi şirketlerle yaptığı iş birlikleri de araştırmalarının uygulamaya aktarılmasını hızlandırdı.
Kazananlar 6. Mustafa (sav) Ödül Töreni’nde Dünya Mustafa Madalyasının yanı sıra 500 bin dolarla ödüllendirilecek.
Mustafa (s.a.v) Bilim ve Teknoloji Ödülü neden önemli?
Bu ödül, Müslüman araştırmacıları yeni teknolojiler icat etmeye ve İslam ülkelerinin bilimsel-teknik seviyesini yükseltmeye teşvik etmek amacıyla kurulmuştur. Her yıl farklı ülkelerden seçilen kazananlar, bilim ve teknolojinin çeşitli alanlarındaki başarılarını gururla sergilemektedir.
yorumunuz