Hayvanlar, İran aşiretleri arasında yapıcı bir rol oynar ve ailelerinin bir parçası olarak kabul edilir. Ülkenin kırsal bölgelerinde yaşayan için aşiretler ve özellikle hayvancılıkla uğraşanlar için büyük önem taşır. Aşiretler için hayvanlar, sadece ekonomik birer varlık değil, aynı zamanda sosyal statü, kültürel kimlik ve hatta dini inanışlarla da yakından ilişkilidir. Hayvanlar, aşiretlerin yaşam tarzını, geçim kaynaklarını ve toplumsal yapısını şekillendirmede önemli bir rol oynar.
Hayvancılıkla uğraşan aşiretler besledikleri hayvan sürüleriyle yerleşiklerin et, süt ve yün gibi ihtiyaçlarını karşılar. Bu yazıda İran’da yetişen deve türlerini tanıtacağız.
Develer(Camelus), kendine özgü kambur sırtlarıyla bilinen, genelde çöl ortamlarında yaşamaya adapte olmuş memelilerdir. Bu canlıların hörgüçleri, yiyecek ve su kaynaklarının kıt olduğu zamanlarda ihtiyaç duydukları besinleri karşılamak için besin (yağ) deposu olan enerji kaynaklarıdır. Bunu uzun süre saklayabilme özellikleri onları inanılmaz yetenekli canlılar haline getirir.
Develerin iki ana türü vardır: tek hörgüçlü deve (dromedary) ve çift hörgüçlü deve (bactrian). Tek hörgüçlü deve, özellikle Kuzey Afrika ve Ortadoğu'da yaygındır, çift hörgüçlü deve ise Orta Asya'da bulunur. Yabani çift hörgüçlü develer de mevcuttur, ancak nesli tehlike altındadır.
Develer, tarih boyunca yük ve binek hayvanı olarak kullanılmıştır. Ayrıca, sütleri, yünleri ve etleri de değerlendirilir.
İran'da develer nerede görülür?
İran aşiretleri arasında Türkmenler, Beluçlar, Kaşkay Türkleri, Şahseven Türkleri ve Balseriler (Fars eyaletinde yaşayan aşiret) ve tek hörgüçlü deve kullanırlar. Yezd, Kirman ve Sistan-Belucistan eyaletleri ile Lut Çölü çevresindeki yerleşim yerlerinde deve yetiştirir.
İran'da yetişen deve türleri arasında Türkmen devesi, Beluci devesi, Bender devesi, Kalki devesi, Mahabadi devesi, Daşti devesi, Zahidan devesi, Çin devesi, Arap devesi ve Yezdi devesi yer almaktadır.
Türkmen devesi
İran’ın kuzeyindeki Gülistan Türkmen Sahra bölgesinde ve Kuzey Horasan’da büyük deve sürüleri görmek mümkündür.
Türkmen devesi, güçlü bir gövdeye sahip kambur bir devedir ve süt develeri olarak kabul edilir. Bu deve türü çoğunlukla Türkmen Sahra bölgesinde ve Kuzey Horasan eyaletinin kuzeyinde bulunur. Türkmen devesinin rengi genellikle açık kahverengiden koyu kahverengiye kadar değişir ve yünü biraz kıvırcıktır, bu da onu diğer develerden ayırır.
Türkmenlerin hayatında iki hayvanın çok kıymetli bir yeri vardır. Bunlardan biri at, diğeri devedir. Çoğunlukla göçebe bir yaşam süren Türkmenler, bu kültürüne fayda sağlaması, dayanıklı olması, birçok fonksiyonu icra etmesi açısından deve kullanırlar. Deve Türkmen kültüründe bereket sembolü olarak bilinir. Türkmen düğün geleneklerinde deve olmazsa olmaz bir vasıtadır.
Benderi devesi
Benderi devesi, binek ve yük develeri olarak kabul edilir ve Ravahiye, Cemaz ve Parande olarak da adlandırılır. Bu develer ince, narin ve çok hızlıdır; saatte 35-45 kilometre hızla hareket ederler. Bu deve türü çoğunlukla Hürmüzgan, Kerman, Buşehr eyaletlerinde bulunur.
Arap Devesi
Arap devesi Buşehr Eyaleti'nde bulunur. Bu develer genellikle soluk sarı renkte, etli ve iri yapılıdır. Bu devenin gövdesi tüysüzdür; kulakları bile tüysüzdür ve dudakları uzun tüylüdür.
Beluç devesi
Beluç devesi süt-et ırkıdır ve Sistan ve Belucistan eyaleti'nde, özellikle Zahidan, Haş, İranşehir ve Çabahar çevresinde yaygındır. Bu develerin tüyleri azdır ve genellikle kahverengi renktedirler ve tek hörgüçlü develerdir. Beluç develeri ayrıca taşıma ve binme amaçlı da kullanılır.
İran'ın güneyinde deve yarışı geleneği
Fars Körfezi kıyısında bulunan Hürmüzgan eyaletinin çeşitli bölgelerinde her sene deve yarışı düzenliyor.
Fars Körfezi’nde bulunan Kiş ve Keşm adalarında turistler için eğlence seçeneklerinden biri deve gezintisidir. Bu adalarda deve gezintisi, doğanın tadını çıkarmak ve yerel gelenekleri öğrenmek için harika bir fırsattır.
Keşm Adası'nda develeri "denizde yıkama" geleneği
İran'ın güneyinde Hürmüz Boğazı yakınlarında yer alan Keşm Adası'ndaki çobanlar, hem temizlik hem de tuzlu suyun şifalı etkisi dolayısıyla yaz aylarında develerine "deniz banyosu" yaptırıyor.
Yerel halkın önemli geçim kaynaklarından sayılan develer, sıcak havalarda hem vücut ısılarını dengelemek hem de deniz suyunun şifalı etkisinden faydalanmaları için denizde çobanlar tarafından yıkanıyor. Deniz suyunun tuzlu yapısı, develerin derisindeki parazitlerden arınmasını sağlarken aynı zamanda yaraların da iyileşmesine yardımcı oluyor.
yorumunuz