İran'da seçimlere sayılı günler kala Cumhurbaşkanı adayları Seyyid Emir Hüseyin Gazizade Haşimi, Muhammed Bakır Galibaf, Mesut Pezeşkiyan, Said Celili, Alirıza Zakani ve Mustafa Purmuhammedi canlı yayında kozlarını paylaştı.
Adaylar bu akşam gerçekleştirdikleri münazarada "Günümüz dünyasında İran" başlığı altında İran’ın dış politikasına ilişkin programlarını anlattılar.
1. koltukta Muhammed Bakır Galibaf, 2. koltukta Mesut Pezeşkiyan, 3. koltukta Seyyid Emir Hüseyin Gazizade Haşimi 4. koltukta Mustafa Purmuhammedi, 5. koltukta Said Celili ve 6. koltukta da Alirıza Zakani oturdu.
Birinci aşama
1- Çin ve Rusya ile yapılan anlaşmaların fırsatlarından ve kapasitelerinden yararlanma konusunda bir planınız var mı?
2- İran ile Avrasya arasındaki ticaret anlaşmasını tekrarlama konusunda planınız nedir?
3- Direniş Cephesi'nin başarılarını sağlamlaştırma ve güçlendirme konusunda planınız nedir?
4- Dış politikada dengeyi nasıl takip edeceksiniz?
Galibaf: Dış politikamız ve iç politikamızın birbirinin doğrultusundadır. Ulusal düzeyde bir uzlaşmaya ihtiyacımız var. Şehit Reisi gibi biz de müzakerelere devam edeceğiz ve mutlaka bir anlaşmaya varacağız. Ekonomik fayda sağlayan her türlü anlaşmayı takip edeceğiz.
Pezeşkiyan: Adil davranmamız gerekiyor. Uluslararası ve ekonomik sorunları çözmek istiyorsak kamuoyunu fikir birliği ile tatmin etmeliyiz. Yaptırımları ve FATF meselesini çözmeliyiz.Komşu ülkelere fırsat olarak bakacağım.
Gazizade Haşımi: İran'ın komşularla politikası barış ve dış müdahalenin önlenmesidir. Ruhani hükümetinin sonunda durumumuz iyi değildi. Ruhani hükümetinin sonunda Bahreyn ve Cibuti bizimle ilişkilerini keşmişti. Sayın Nuri ve Sayın Esedi Şehit Raisi hükümetinin dış politikası gereği serbest bırakıldı. Şehit Reisi ve Şehit Emir Abdullahiyan müzakerede usta olduklarını gösterdiler. Suudi Arabistan'la ilişkiler iyileştirildi. Mısır meselesi çözüldü ve Hindistan, Rusya ve Çin arasında bazı operasyonel anlaşmalara varıldı ve BRICS ve Şangay'a katıldık.
Purmuhammedi: Dış politika iç politikanın doğrultusundadır; Eğer kendi evimizde güçlü olursak, uluslararası arenada da hedeflerimize ulaşabilir ve istikrara kavuşturabiliriz.
Celili: Dünya ülkeleriyle ilişkilerimizde ortak yönlerimize ve fırsatlarımıza dikkat etmeliyiz. Bu fırsatların en önemli kısımlarından biri dış politikadır. Dünyada bizimle özellikle ekonomi alanında ortak çalışma alanlarına sahip birçok ülke var. Komşularımızla en fazla ekonomik ilişkilere sahip olmalıyız. Latin Amerika'dan Afrika'ya kadar bize fırsat yaratabilecek ülkeleri gözardı etmemeliyiz.
Zakani: Tüm kapasitemizi kullanmalı ve başkalarına bağımlı olmak yerine, başkalarının bize bağımlı olmasını sağlamalıyız. Devrim Lideri’nin mesajını dünyaya yeniden duyurmak dış politika planlarımdan biridir.
Birinci aşamanın ikinci bölümü
Galibaf: Müzakereleri takip edeceğiz. Stratejik Eylem Yasası’na göre yüzde 60 oranında zenginleştirme yapılıyor. Karşı taraf ekonomik alanda, limanlarda, sigortada vs. yaptırımları azaltmaya çalışırsa zenginleşme miktarını azaltabiliriz.Yaptırımların etkisiz hale getirilmesi alanında Avrasya'da, Şanghay'da ve BRICS'te büyük fırsatlarımız var. Hava taşımacılığı alanında büyük bir gelirden mahrum kaldık ancak bu bir yıl içinde telafi edilebilir. İkinci ekonomik başkentimizi Çabahar’da kuracağız.
Pezeşkiyan: Önce içerideki sorunları çözmeyi kabul etmeliyiz. El ele verip dünyayla sorunumuzu çözebiliriz.
Gazizade Haşımi: Komşularımızın ekonomisini ve güvenliğini kendi güvenliğimiz ve ekonomimiz olarak görüyoruz. Şehit Reisi hükümetinde İran'ın gücünü yeniden tesis etmeye çalıştık ve başardık. İran her zaman bölge ülkelerine ilham kaynağı olmuştur, bugün de dünya ülkelerine ilham kaynağı olmaktadır.
Purmuhammedi: İnsanlar ülke siyasetine katılmalı. Diplomasinin önemli kategorilerinden biri ekonomik diplomasidir. Çok şükür ki bölgesel anlaşmalar Şehit Reisi hükümetinde iyi yönde ilerledi.
Celili: Cumhurbaşkanı sorunları iyi anlamalı ve koridorda duyduğu sözlere göre karar vermemelidir. Cumhurbaşkanı ne yapmak istediğini bilmeli.
Zakani: Bizim sorunumuz Çarpıklık akımıdır. Çarpıklık akımı yenilmedikçe ambargo meselesi çözülmeyecek. Nükleer anlaşmanın eleştirilmesi gerekiyor ve Ayetullah Reisi bunu herkesten daha iyi eleştirdi. Sayın Reisi petrol satışlarını 7,5 kat artırdı. Yaptırımlara rağmen Çin'le 13 milyar euroluk mutabakat zaptı, 2 milyar euroluk anlaşma imzaladım.
İkinci aşama
1- Eğer hükümetinizde ambargoyu kaldırmak için bir anlaşmaya varmak zorluklarla karşılaşırsa, ekonomik hedeflerinizi takip etme konusunda zorluk mu yaşayacaksınız?
2- Düşmanlar İranfobi ve karalama peşinde; Hükümetinizin bu konudaki planı nedir?
3- Komşularla ilişkiler mi önceliğinizde yoksa uluslararası ilişkiler mi, yoksa her ikisi mi?
4- Yaptırımların etkisiz hale getirilmesi, yaptırım uygulayanların hayal kırıklığına uğratılması ve yaptırımların onurlu bir şekilde kaldırılması çok önemli bir meseledir. Bu alanda planlarınız nelerdir?
5- Hükümetinizin Siyonizm ve emperyalizm karşısındaki tutumu nasıl olacak?
Galibaf: Şehit Süleymani yaptırımların kaldırılması ve etkisiz hale getirilmesi, bölgesel güç, fırsatlar ve tehditler gibi konularda bizim için bir rol modeldir.
Diplomasi de meydan da birer araçtır. Müzakere bir mücadele yöntemidir. Bu İslam Cumhuriyeti’nin modelidir. Şehit Süleymani sorunu çözecek güce sahipti ve sorunu bir durumdan diğerine değiştirmezdi.
Bugün güvenlik konusunda komşularımızın işbirliğiyle ABD’nin bölgeye müdahalesini durdurduk, hegemonyasını bozduk; Bu konunun ekonomik fırsatını mutlaka kullanmalıyız. Yaptırımların kaldırılmasını takip etmeliyiz. Stratejik eylem yasasının 6. paragrafından yola çıkarak hakkımızı almalıyız ve yaptırımları etkisiz hale getirmek için ekonomik büyümeyi sürdürmeliyiz.
Pezeşkiyan: Nükleer anlaşmanın iyi olmadığını söyleyenler başka bir çözümleri varsa söylesin. Ben nükleer anlaşmanın avantajları ve dezavantajları olduğunu düşünüyorum ancak bunu ateşe vermeyi kabul etmiyorum.
Gazizade Haşımi: Sayın Pezeşkiyan! Ruhani kendisini eleştirenleri dünyanın dilini bilmemekle suçlardı; Ama siz kendi ulusunuzun dilini bile anlamıyorsunuz. Artık anladınız mı dünyanın dilini, kendi halkının dilini bilen kim? İnsanları korkuttuğunuz Trump'la müzakere edip, ülkenin iradesini ona dayatabilecek olan biziz.
Purmuhammedi: Sayın Celili Siz Crescent sözleşmesini engellediniz. Mektubunuzun 4. paragrafında Palermo Konvansiyonu’na katılalım diye yazmışsınız. Bu konuları tartışılabiliriz. Sizin hiç güçlü ve başarılı bir müzakereniz oldu mu? Sloganla bir şey yapamayız. Bu yüzden insanlar bize güvenmiyor.
Celili: Bugün milletimiz en iyi kapasiteye sahip. Bugün en büyük fırsatlarımız dış politikada. Ancak bazıları onu sekiz yılda yok etti. 3 bin tümenlik dolar 30 bin tümen oldu ve 800 adet yaptırım 1500 adet yaptırım oldu. Ben yolsuzlukla mücadele edeceğim.
Zakani: Dış politika alanıyla ilgili olarak Brüksel'de küresel başarıya ulaşmayı başardık ve ayrıca Çin'de de oldukça iyi bir performans sergilediğimiz oldukça açıktır.
İkinci aşamanın ikinci bölümü
Galibaf: Yaptırımların kaldırılması yoluyla ekonomik büyümeyi sürdürmemiz gerekiyor ve yaptırımları etkisiz hale getirmenin yolu ekonomik büyümedir. Halkın sorunlarının kısa sürede çözülmesini sağlayacak şekilde hareket etmeliyiz. Cumhurbaşkanı olarak seçilirsem ekonomik büyümeyi sağlayacağım.
Pezeşkiyan: Eğer nükleer anlaşmayı kabul etmezsek veya FATF meselesini çözemezsek iç bütünlüğü oluşturmak zorundayız. İnsanlar bizim sermayemizdir ve bu insanlarla barışmalıyız.
Gazizade Haşımi: Diplomasi sadece gülüp gülümsemek değildir. Dış politika bir slogan değil, bir eylem alanıdır.
Purmuhammedi: Dış siyaseti değil iç siyaseti konuşmalıyız. İmam bize iç ve dış sahada direnişi öğretti. Dünyada azim kültürünü yaygınlaştırdık, mazlumları savunduk. Bu kültür de Filistin halkının gençlerin Filistin halkını savunmasıyla sağlamlaştı ve İslam Devrimi söyleminin ilerleme gücüne sahip olduğunu gösterdi.
Celili: Düşmanı yaptırım uygulamasına pişman etmeliyiz ve bunun için pratik yollarımız var. Bu arada bunu bilim adamlarımızla, ekonomik araçlarla, genç uzmanlarımızdan faydalanarak yapabiliriz. Dış politikanın görevi milletin hak ve çıkarlarını savunmaktır. Ülkenin nükleer haklarını savunduk ve ciddi mekanizmalarla hem ambargoyu etkisiz hale getirip çözeceğiz, hem de ambargoyu uygulayanı pişman edeceğiz. Bugün sağlık konusunda büyük ekonomik kapasiteler yaratabilir ve ülkelerle etkileşime geçebiliriz.
Zakani: Biz nükleer anlaşmanın uygulanmasından yanayız. Halkımız ayrımcılığın ortadan kaldırılmasını ve yolsukla mücade edilmesini ve adaletin sağlanmasını istiyor.
yorumunuz