Muharrem ayında eyaletlerin her tarafında çeşitli bayraklar ve Hüseyni yas sembolleri ile kaplanır ve Aşura törenleri özel bir coşkuyla yapılır.
İran'ın kuzeyinde yer alan Gilan eyaletinde yaşayan Ehlibeyt aşıkları, Şahı Şehidan İmam Hüseyin (a.s) ve Kerbela Şehitleri için yas tutuyor.
Bu yazıda Gilan eyaletinde yapılan Muharrem matemi geleneklerine bir göz attık.
Her yıl Gilan'ın kentsel ve kırsal kesimlerinde halkın dini kültüründen kaynaklanan matem törenleri gerçekleştiriliyor.
Bu eyaletin çoğu yerinde Muharrem ayının ilk gününden Tasua gününe kadar insanlar genellikle geceleri yas tutarlar. Törenlerle Hz. İmam Hüseyin ile Kerbela şehitleri anılır ve İmam Hüseyin'in mazlumiyeti, Yezid ve Yezîdilerin zulmü insanlara aktarılır.
Astara ve Taleş’te Taştgozati töreni
Gilan eyaletindeki en önemli yas ritüellerinden biri Taştgozari’dir. Çoğunlukla Taleş ve Astara ilçesinde yapılan geleneksel Taştgozari töreninde siyah elbiseler giyen Ehlibeyt aşıkları göğüslerini döver. Tören sırasında Hazreti Ebulfezl el-Abbas'ın (as) özel çaıdırında sembolik olarak bakır bir su leğeni konulur. Bu törenin yapılmasıyla suyun öneminin ve Kerbela olayındaki yerinin dikkate alınacağına inanılıyor. Yas tutanlar bereket ve şifa niyetiyle leğenden su içerler.
Masule’de Alambandi töreni
Bu aydaki yas ritüellerinden biri de Muharrem ayının bir gün öncesinden bu ayın yedinci gününe kadar Gilan’ın çeşikesimlerinde yapılan Alambandi (bayrak asma) törenidir. Muharrem ayının altıncı gününde İmam Hüseyin (a.s), Hz. Abbas'ı (a.s) bayrak taşıyıcı olarak tayin etmiştir.Tarihi Masule kasabasının halkı, Hüseyin destanını aktarmak için özel bir ritüel ile Alambendi töreni düzenler. Törende kentin çeşitli mahallerlerinden gelen gruplar ağıt yakarken camilerin ve kubbelerin üzerine Kerbela şehitler için yas işareti olan siyah bayraklar asılıyor. Bu yas töreninin 800 yıllık geçmişi olduğu biliniyor.
Astara'da mum yakma töreni
Astara halkı arasında mum yakma geleneği çok önemli ve özel bir yeri vardır ve bu şehirde Tasu'a gününün akşamından itibaren yapılmaktadır. Bu törende aileler mum hazırlayarak yaya olarak camilere gider ve mumlarını su dolu kapların önünde yakarlar.
"Zare Zare" töreni
Gilan'da Aşura matem merasimi, figan anlamına gelen "Zare Zare" töreniyle başlıyor. Aşura gününün ereken saatlerinde gerçekleştirilen bu törende kadınlar ve kızlar, ağıtlar yakar ve İmam Hüseyin trajedisini anlatarak Kerbela kervanının çocukları ve kadınlarının acısını anıyor.
Lahican'da ''Kırk Minber'' töreni
Gilan'daki diğer geleneksel Muharrem ritüelleri arasında "Kırk Minber" törenidir. Gilan'ın bazı şehirlerinde Aşura gecesinde yapılan törende şehrin eski sokaklarında adak adayanlardan bazıları masaya bir hurma tabağı, bir tabak dolusu pirinç, boş bir tabak ve mum yakacak bir yer koyarlar.
Güneş battığında yas tutanların elinde 40 mum ve 40 hurma bulunur. Herkes 40 noktada bir mum yakmalı, bir hurma koymalı ve birkaç pirinç tanesi almalıdır. Törenin sonunda Kırk Minber’den toplanan pirinçler ailenin kullandığı pirinçlerle karıştırılır. Gilan eyaletinde insanlar bunun bereketi ve rızkı artıracağına inanırlar.
yorumunuz