Azar MAHDAVAN: CHP, Demokrat Parti, Gelecek Partisi, DEVA Partisi, İYİ Parti ve Saadet Partisi Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem'e geçiş için gereken anayasa değişikliği önerisini, 6 siyasi parti liderinin katıldığı programla kamuoyuna açıkladı.
İmzalanan bu belgede en dikkat çekici madde ise mevcut anayasada bir kişinin 5 yıllığına en fazla 2 kez cumhurbaşkanı seçilebileceği hükmü yer alırken; muhalefetin önerisine göre, bir kişi 7 yıllığına ve tek dönem için cumhurbaşkanı seçilebilecek olmasıdır.
Bu Anayasa değişikliğinin yapılabilmesi için en az 360 milletvekilinin onay vermesi lazım ki, şu anda Altılı Masa'nın parlamentoda böyle bir çoğunluğu yok. Dolayısıyla bu değişiklik teklifi şimdilik TBMM'ye sunulmayacak, seçim sürecinde " Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem" denilen bu Anayasal sistem için oy istenecek ve seçim sonrası Millet İttifakını oluşturan partilerin parlamentodaki sandalye sayısı 360'ı geçerse bu Anayasa değişikliği o zaman meclisten çıkarsa referanduma sunulur. Eger 400 ve üzeri Milletvekili bu değişikliğe evet oyu verirse referanduma gerek kalmadan Anayasa değişikliği gerçekleşmiş olacak.
Peki aylarca yapılan görüşmenin ardından böyle bir belgenin imzalanması Atılı Masa'nın seçimleri kazanması için yeterli midir?
Gazeteci-Yazar Ferhat Ünlü ile Altılı Masa'yı konuştuk; Aşağıdaki yazıda bu röportajı okuyabilrisiniz:
1- Aylarca süren görüşmelerin ardından Altılı Masa, anayasanın 84 maddesini değiştirmeyi amaçlayan bir belgeye imza attı. Altılı Masa bu belgeyi oy toplamak için iyi bir araç olarak görse de, 2023 seçimlerini kazanmak için yalnızca anayasadaki değişikliklerin yeterli bir bileşen olamayacağı görülüyor. Bu konu ile ilgili değerlendirmeniz nedir?
Tabii Altılı Masa'nın bir araya gelme amacı cumhurbaşkanlığı hükümetinin başarısını bertaraf etmek amacıyla bir araya toplanıyor. Yani parlamenter sistemine geçiş ana fikrinin özetinde bu var. Tabi parlamento sistem deyince tabii Türkiye'deki doksanları hatırlıyor. 2000'lerin başını hatırlıyor. Buradaki asıl amaç Altılı Masa Millet İttifakı açısından konuşursak kendi tabanı ve hatta ve hatta Cumhur İttifakı'nın tabanında kimi çevrelerde parlamenter sisteme dönüş arzusuyla ilgili bir eğilim olduğu inancı var. Dolayısıyla böyle bir karar aldılar ama her halde bugüne kadar yaptıkları en somut adım buydu.
84. maddeyi değiştirme ve güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş hikayesi. Bu tabii tek başına 2023 seçimlerini kazanmak için elbette yeterli değil. Kendi tabanları da dahil bu milletin beklentisi Altılı Masa'dan bir aday belirlemek. Sayın Kılıçdaroğlu bu konuda epey istekli görünüyor. Dolayısıyla aday net Altılı Masa'nın alacağı her karar en ciddi anayasal değişikliği de vadetse bir sonuç vermeyecektir ama aday belirleme süreci de yavaş yavaş netleşiyor gibi görünüyor. Bütün her şey Altılı Masa'da adaya endeksli. Sayın Kılıçdaroğlu'nun aday olması bekleniyor. Dolayısıyla 84. maddeden daha önemli olan şey dediğim gibi Millet İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayını açıklamasıdır.
2- Altılı Masa ile ilgili en önemli mesele 'fikir ayrılığı' olduğunu söyleyebiliriz. Örneğin bu altı parti ortak aday belirleme konusunda henüz bir anlaşmaya varmadı. Hatta bazı uzmanlara göre Ocak ayına kadar ortak aday açıklanmazsa halkın Altılı Masaya güveni kalmayacak. Sizce bu partiler cumhurbaşkanı adayı belirleme konusunda anlaşmaya varabilir mi?
Zaten benim son cevabımın sonunda dile getirdiğim aday meselesini burada sormuşsun. Fikir ayrılığı olduğu söylenebilir ama belli konularda bir konsensüs da söz konusu. Zaten bir araya gelme amaçları öncelikle bir ortak aday belirleme ve sonra da bu cumhurbaşkanı adayıyla kesinlikle işte bu cumhurbaşkanlığı sistemini tekrar parlamenter güçlendirilmiş parlamenter sisteme çevrilecek şekilde bir düzenlemeye gitmek. Ocak ayına bilemiyorum yani belli olma ihtimali elbet her halde 2023'e girerken artık adaylarını belirleyeceklerdir. Bir varabileceklerini düşünüyorum yani öyle veya böyle nihayetinde bir aday belirleyecekler. Bunun da Sayın Kılıçdaroğlu olması kuvvetle muhtemel. Altılı Masa'nın ikinci bileşeninin malum işte Ekrem İmamoğlu veya Mansur Yavaş isminde söylese de ben Sayın Kılıçdaroğlu'nun bu konuda galebe çalacağını düşünüyorum.
3- Türkiye seçimlerinde Kürt seçmenlerin oyu her zaman önemli ve etkili olmuştur. Adalet ve Kalkınma Partisi de bunun önemini biliyor. Ancak Altılı Masada, Kürtlere yakın olan HDP konusunda ciddi bir görüş ayrılığı var. Örneğin Kemal Kılıçdaroğlu, HDP’nin kendilerine katılmalarını istiyor ama Meral Akşener bu konuya şiddetle karşı çıkıyor. Görünen o ki 2023 seçimleri için aday belirleme meselesinden sonra HDP meselesi de Altılı Masada gerilime yol açabilir. Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz?
Elbette HDP meselesi Altılı Masa'nın temel meselelerinden biri. Burada HDP ve Kürt seçmenin özdeştirmekten yana değilim. Bu başka bir bahis. Tabii ki Kürt seçmende çok sayıda HDP'lı var ama nihayetinde bu bir sayasal duruş meselesi. HDP'ye 2015'deki atfedilen beklentilerle bugün arasında çok fark var. HDP çözüm sürecinde PKK'ya karşı bir kimlik siyaseti ortaya koyabilseydi HDP bugün belirleyici bir faktörle Altılı Masa'da olabilirdi. Ama şu durumda sanki HDP Altılı Masa'nın 7. ayağı gibi gözüküyor. HDP'nin 2023 seçimlerinde tabii ki etkili olacak. Son dakika siyasi bir paradigma değişikliği olabilir. HDP dolaylı olarak Altılı Masa'nın yanında. 2019 belediye başkanlığı seçimlerinde de bu ittifakın yanında oldu. Dolayısıyla HDP faktörü önemli.
4- Her ülkede en önemli ve etkili seçim vaadi ekonomidir. Muhalif partilerin bu konuyla ilgili henüz somut bir projesi yok. CHP’nin ekonomiye dair ilan ettiği vizyon belgesi detaylı bir şekilde anlatılmadığı için yeterli olduğu düşünülmüyor. 2023 seçimlerine kadar Altılı Masada hangi gelişmelere tanık olacağız. Sizce muhalefet 2023 seçimini kazanabilir mi?
Bu seçimi en çok etkileyecek parametrelerin başında elbette ekonomi geliyor. Ekonomiye rağmen Millet İttifakı'nın kesin kazanacak bir aday profili ortaya çıkmaması ve Cumhur İttifakı karşısından istenen seviyeye erişmemiş olması ciddi bir sorundur. Rahmetli Demirel'in söylediği gibi kaynamayan tencerenin deviremediği iktidar yoktur. Tabii Türkiye ekonomi açısından bolluk bereket görüdü ama şu an ekonomi açısından cidi bulantım var. Ama devlet, hükümet ve iktidar bu süreçte dar gelirliye asgari ücret üzerinden bir takım kararlar alınıyor. Böyle ekonomi alanında kararların alınması "yine meseleleri Erdoğan çözer" anlayışının hakim olmasına da sebep oluyor. Altılı Masa'da bir iktidar çıkmayacağı düşüncesi de galebe çalmaya başladı. Dolayısıyla ekonomi Cumhur ittifatı'nın aleyhine görünse de lehde sonuçlar da doğurabilir. Dolayısıyla öngörülemez bir seçim. Ama nihayetinde Erdoğan'ın karşısında bir aday çıkarlmaması Erdoğan'ın galebe çalmasına sebep oluyor.
yorumunuz