İran'da seçimlere sayılı günler kala Cumhurbaşkanı adayları Seyyid Emir Hüseyin Gazizade Haşimi, Muhammed Bakır Galibaf, Mesut Pezeşkiyan, Said Celili, Alirıza Zakani ve Mustafa Purmuhammedi canlı yayında kozlarını paylaştı.
Bu akşam yapılan münazaranın konusu “kültürel yönetişimle sosyal uyum” oldu.
1. koltukta Mustafa Purmuhammedi 2. koltukta Muhammed Bakır Galibaf, 3. koltukta Mesut Pezeşkiyan 4. koltukta Said Celili, 5. koltukta Seyyid Emir Hüseyin Gazizade Haşimi ve 6. koltukta da Alirıza Zakani oturdu.
Birinci aşama
1 - Uygun fiyatlı anaokulu sağlama planınız nedir?
2 – Evlilik ve gençlerin geleceğine dair planlarınız nelerdir?
3 - Olayların isyana dönüşmemesi için halk nasıl itiraz etmeli?
4 - Kürtaj sorununu çözmek için planınız nedir?
5 - Başörtüsü takmama olgusuyla başa çıkmak için kültürel çözümden başka ne gibi bir çözümünüz var?
Purmuhammedi: İmam Humeyni (ra) kadınların varlığıyla İran tarihinde yeni bir sayfa açarak onları tüm toplumsal alanlara dahil etti ve devrim ve savaşte kadınların varlığıyla zafere ulaştı.
İslam Cumhuriyeti'nde kadınlar büyük ilerleme kaydetti ama gerçek konumlarına ulaştılar mı?
Biz hala kadınlara güvenmiyoruz, hala onlara inanmıyoruz. Onların bize inanmasını istiyor muyuz? Artık Hollywood, Bollywood ve Netflix kadınların ve gençlerin yaşam tarzını belirliyor. Kültür dili güven dilidir ama bazıları bunun yerine küfür, sopa ve aşağılama dilini benimsemiştir.
Kadınlar nazik ve hassastır, onlara şefkatle davranmalıyız, kadınlara merhamet etmeliyiz, alçakgönüllü olmalıyız. Şehit Reisi halkla birlikte hareket etti ve olumlu sonucunu da gördü.
Galibaf: Günümüzde yönetimlerin dikkat etmesi gereken en önemli yer hiç şüphesiz ailedir. İslam Devrimi, dikkate alınması gereken yerin aile olduğuna inanmaktadır. Aile toplumun temel unsuru ise kadın da aile içinde bu hareketin merkezinde yer alır. Cinsiyet perspektifini kabul etmiyoruz ve cinsiyet adaleti önceliğimizdir. Gerçek şu ki, ailedeki eksiklikleri kadın tamamlıyor ve ailenin acısını çeken tek kişi kadın oluyor.
İslam Devrimi kadınlara topluma gelme fırsatı verdi. 14'üncü hükümette kadınları ev hanımı olmak veya toplumda aktif olmak arasındaki bir ikilemde bırakmamaya söz veriyorum. Kadınlara her iki imkanı da sunmalıyız ve kendileri seçim yapmalıdır. Onlara ev hanımı mı yoksa sosyal bir rol sahibi mi olmak istediklerine kendileri karar vermeli. Kültür unsuru en kadınsı unsurdur. Kadınlarla ilgili olan toplantılarda biz erkekler oturuyoruz ve kadınlar adına kararlar almak istiyoruz! Oysaki kadınlar Sevgili İran'ımızın ilerlemesinin arkasındaki itici güçtür.
Pezeşkiyan: Eşimden dört çocuğumuz vardı, hem okuyup hem çalışıyorduk. Birlikte ilerledik. Sokakta kadın ve kızlara yönelik bazı davranışlara itiraz edince bize dava açıyorlar. Gerçek şu ki bunlar sorumlusu biziz. Bu yaklaşımın sorunu çözeceğini kabul etmek mümkün değil.
Kadınların güvenliğine ilişkin yasa tasarısını henüz mecliste ele almadık. Saygı pratikte ve toplumsal gerçekliktedir. Hakları göz ardı edildiğinde bunu neden yaptığınızı sormak bizim görevimizdir. Onlara iyi davranmak Allah'ın sözüdür. Bu görüşümüzün düzeltilmesi gerekiyor. Biz dönüp onlara mahallede, okulda, camide nasıl eğitim verdiğimize bakmalıyız.
Öğretmenlere verdiğimiz maaş ve mevcut korkunç ayrımcılık, insanları birbirleriyle kavga etmeye sevk ediyor. Bunları düzeltmek için köklerine inip pratikte ele almamız gerekiyor. Teoride söylemek kolaydır ama pratikte gösterilmesi gerekir.
Celili: Son bir-iki yıldır düşmanlar İran'da kadın meselesine çok odaklandılar. Bu konuya bu kadar odaklanmış olmalarının sebebinin kadınların yeteneklerini ve güçlerini gösterebilecekleri, kadın konusunda çıkmaza giren batı medeniyetine meydan okuyabilecekleri güçlü bir nokta olduğunu bilmeleri olduğuna inanıyorum.
Bugün onbinlerce kadının öldürülmesine sessiz kalan, katillerle hatıra fotoğrafı çektiren aynı kişiler, Macron'dan Biden'a İran'da kadın meselesinde de aktif. Sebebi ise İran'ın, nüfusunun yarısını kadından terk etmemiş olması ve yeni bir modelle dünyaya herkesi şaşırtan bir model göstermesidir.
Bugün kadınlarımızın endişe duyduğu konu, onların rol ve konumunun sansürlenmesidir. Ülkemizde şehit anneleri ve şehit eşleri gibi büyük kadınlarımız var. Bilimsel alanlarda çalışan değerli kadınlarımız var. Mapna Air Şirketinde çalışanların yarısı kadındır.
Gazizade Haşimi: Aile İran toplumunun temel birimidir. İran aile odaklıdır ve kadın da ailenin direğidir. İranlı erkekler bu konunun farkında. Seçimlerde kadınlara yönelik sloganlar ve bazı yaklaşımların siyasi boyutu vardır ve seçim istismarıdır.
Kadınlar en büyük sosyal sermayemizdir. Tarihte hiçbir zaman batı toplumunun aksine kadına cinsel ve araçsal bir bakış açısına sahip olmadık. Sayın Meloni İtalya'da son iki yılda kadınlara ve aileye dikkat sloganlarıyla başarılı oldu.
Bugün toplumda aileyi desteklemeliyiz. Yani Şehit Reisi'nin Birleşmiş Milletler'de yaptığı gibi, biz de dünyadaki aile odaklı hareketlerle iletişim kurmalı ve bir koalisyon oluşturmalıyız. Sahte literatürün tuzağına düşmemeye dikkat etmeliyiz. Kadın bir fırsattır, bir itici güçtür ve sorunları çözmenin bir yoludur. Bugün kadınların meselesi başörtüsü değildir, fırsatlardaki ayrımılıktır. Tabii ki bu konuda haklılar.
Zakani: Hizmet Hükümeti, çalışmalarını anayasanın uygulanmasına dayandırdı. Söylenen sözlerin çoğu slogan ama İslam, kadınları ve kızları sorun değil fırsat olarak görüyor.
Sübvansiyonlar, geçim, istihdam, barınma ve evlilik açısından refahı düzenledik. Aile odaklı nüfus artışı ikinci planım. İslami düzemde aile, başkalarını harekete geçiren aktif bir hücredir. Sosyal yardım paketiyle insanların hayatındaki sorunlar ve düğümler açacağız.
İkinci pakette de halkın kaygılarının giderilmesine yönelik temel tedbirleri alacağız. Özgürlük ve güvenliğin teşviki ve sosyal başörtüsü planımın üçüncü ayağını oluşturuyor. Genelleme yapmaktan ve başkalarının sözlerini yaymaktan kaçınmalıyız. İmam Humeyni (ra) toplumun mahremiyetini ve kamusal mahremiyetini tanımlayarak, hiç kimsenin kişilerin mahremiyetine müdahale etme hakkının olmadığını vurgulamıştır.
Başörtüsü hem şer'i hem de yasaldır, ancak başörtüsü olmayanlarla yüzleşme türü saygı ve yasal yüzleşme dışında mümkün değildir.
Birinci aşamanın ikinci bölümü
Purmuhammedi: Günümüz toplumumuzda en önemli konulardan biri örtünme ve tesettürdür. Bu önemli dir konudur. Şeriat ve kanunun hükmüdür. Hepimizin kabul ettiği ortak örftür.
Bütün büyüklerimiz tesettür, ahlâk ve din konusunda endişe duymuşlardır ama bu konunun çok hassas olduğunu biliyorlarmış. Biz de bu biliyoruz. Plansız, hesapsız, sadece keskin yöntemlerle bu meseleyle baş edemezsiniz. İşe yaramaz, bu doğru değil.
Kadınların onurunu her yerde korumalıyız ve İranlı kadınların konumunun ülkemizin gücü olduğu konusunda hiçbir yanılgıya düşmemeliyiz.
Galibaf: Kötü giyim ve başörtüsü eksikliği ailemizin ve toplumumuzun çöküşüdür ve buna izin vermemeliyiz ama nasıl?
Kültürel ve önleyici rolleri olan 32 sorumlu kurum var ancak görevlerini yerine getirmiyorlar, dolayısıyla her şey tek bir kuruma ve polise indirgeniyor. Daha sonra hiçbirimizin hoşlanmadığı, olmaması gereken şeyler olur ve bu davranışlara son vermeliyiz.
Pezeşkiyan: Herhangi bir insana yönelik her türlü baskıya veya sert muameleye dini olarak karşıyım. Neden sokakta meydana gelen çarpışmalara, arabalara el konulmasına veya sosyal medyada yaşanan olaylara itiraz etmedik? Neden süreci değiştirecek bir şeyler yapmadık?
Davranışları zorla, emirle ve kanunla değiştiremeyiz. Nasıl ki geçmişte kadınlarımızın başörtüsünü zorla çıkaramadılarsa, biz de kesinlikle kadınlarımızın başörtüsünü zorla kapatamayacağız. Anaokulu, okul ve üniversite başlangıcındaki davranışlarımızı eğitici davranışlarla düzeltmediğimiz sürece, bu da kolay bir iş değildir.
Celili: İranlı kadınların çeşitli alanlardaki görkemli rolünün sansürlenmesine izin verilmemelidir. Ülke kalkınmasında kadının rolünün öneminden bahsettim. Şimdi soru şu; burada hükümetin ve cumhurbaşkanının görevi nedir? Kadınların hepsi İranlı kadınlardır ve bunun için bir tanımımız olmalı. Ev hanımlarının rolü neden görülmüyor?
Ev kadınları evde güvenli ve sakin bir ortam yaratarak bir yandan ülkenin kalkınmasına katkıda bulunan gençler yetiştirmiş, bir yandan da bağımlılık, kendine zarar verme, depresyon gibi toplumsal zararların önüne geçmiştir ve bu da rollerinin gereğidir.
Eğer devlet bu sonuca çalışanlarıyla ulaşmak istiyorsa kaç kişiyi işe almalı? Bu rolü oynamak görülmeyi, takdir edilmeyi ve desteklenmeyi hak ediyor mu, hak etmiyor mu?
Gazizade Haşimi: Söylediğimiz sözler çağın gerisinde olduğumuzu gösteriyor. Bugün toplumumuzun temel gücü kadınlardır. Toplumun ana yöneticileri ev hanımları ve ev hanımı olmayanlardır. Temel meseleleri altyapı ve iş imkanlarında kendilerine yönelik ayrımcılığın varlığıdır. İslam devriminin de yardımıyla kadınların yüzde doksanından fazlası okuma yazma biliyor, yarısı da üniversite eğitimi alıyor. Ancak kadınların işsizlik oranı yüzde 56'dır. Çünkü bizim işlerimiz erkeklere göre tasarlandı. Burada duyduğumuz sözler ataerkildir.
Zakani: Kadınlar büyümelerine izin verilmesini istiyor. Kızlarımız üniversite eğitiminde erkek çocuklarımızdan öndedir. Her işe alım sınavında öndeler. Kadınlara yönelik çok az spor tesisi bulunmaktadır. Şehit Reisi bu konuda güzel önlemler aldı. Spor ve eğlenc alanlarımız erkek, kadın ve aile yaş gruplarına ayrılmalıdır. Harekete geçmezsek geride kalacağız. Kadınlara yönelik yarattığımız kısıtlamaları kaldırmamız gerekiyor.
İkinci aşama
1 – Yerel internet ağı için planınız nedir?
2 - Çevrimiçi işletmeler için kısıtlamalar yaratmadan sosyal medyayı denetlemek için nasıl bir planınız var?
3 – Sosyal medyayı düzenleme planınız nedir?
4 - Özellikle popüler sosyal ağlarda filtrelemeyle başa çıkma politikanız nedir?
5 - Sanal okuryazarlığın boyutlarına ne kadar dikkat ediyorsunuz?
Purmuhammedi: İslam Devrimi Lideri'nin "Eğer ülkenin lideri olmasaydım, ülkenin sosyal medayadan sorumlu başkanı olurdum" demesi bu konunun ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.
Sanal alan binlerce fırsat ve tehdidin dünyasıdır. Öncelikle sanal alanı tanımalı ve önemini anlamalıyız.
Filtreleme bir noktada doğruydu ama sürekliliği sorunludur. VPN mafyası insanların cebini boşalttı ve internet hızını yavaşlattı.
Güçlü bir iç mesajlaşma uygulaması oluşturmamız gerekiyor.
Galibaf: Elbette ülkenin güvenlik alanı olan 1401 gibi filtreleme alanında da istisnalar bulunmaktadır. Elbette ülkenin güvenlik alanı olan 2022 gibi filtreleme alanında da istisnalar bulunmaktadır.
Oyun alanındaki elitlerimiz küresel arenalarda rekabet etme yeteneğine sahip.
Pezeşkiyan: Filtreleme nedeniyle birçok kişi işini kaybetti ve birçok insanın hayatı alt üst oldu. Bazıları bundan para kazanıp VPN satıyor. Bunları kim satıyor? Neden kontrol edilmiyor?
Cumhurbaşkanı olursam birçok internet yasağını ve kısıtlamasını kaldıracağım. Tabii eğer bir kriz varsa kısıtlamalar getirilmesi gerektiğine katılıyorum.
Celili: Sanal alan konusunda pasif olmayan kullanıcıları alkışlıyorum. Günümüzde sanal platformlar yönetişimde önemli bir rol oynamaktadır. Pek çok güç ve hükümet, platformlarını uluslararası hale getirmeye veya diğer platformlar için katı kurallar dayatmaya çalışıyor. Mesela Amerika'nın Tik Tok ile yaptıkları. Avrupa da ikiz yasayı çıkardı ve hatta Amerika ve diğer ülkelere kısıtlamalar getirdi. Yapay zekanın meselesi yanlış verilerin yayılmasıdır.
Gazizad Haşimi: Kadınlar için en iyi işlerden biri internet işleridir. İnternet olmadan akıllı devlet ve dijital ekonomi mümkün değildir. İnternet olmadan yetkililerin eleştirilmesi ve yetkililerin izlenmesi mümkün değildir.
Akıllı devlet bağlamında şeffaflık oluşturulmalıdır. Hızlı, kaliteli ve güvenli internete sahip olmalıyız. Ülkenin altyapısı iletişim alanında on yıldır gelişmedi. Bazı sınırlamalar düşüncesizdir ve minimum düzeyde değildir.
Zakani: Topraklarını ve düşüncelerini doğru bir anlayışla yabancılara vermek isteyen hiçbir millet ve devlet yoktur. Koruma önemlidir ancak filtreleme bundan farklıdır. Filtrelemeden bahseden beyefendilerin bir kısmı ilk başta dikkatsiz davrandılar ve ülkemiz standartlarına uygun olmayan mesajlaşma uygulamalarının yayılmasına sebep oldular.
Üçüncü aşama
1 - Toplumun sorunlarını kara propaganda yürütmeden gösteren filmler yapma stratejiniz nedir?
2 - Görsel medyanın fikri haklarını düzenleyen bir yasa bulunmamaktadır. Bu konudaki politikanız nedir?
3 - Kalkınma planlarına, özellikle ekonomik planlara kültür ekleme planınız nedir?
4 - Kültürel güvenlik konusunda ne düşünüyorsunuz?
5 - Kitap kültürünü ve kitap okumayı yaygınlaştırma ve yazarları destekleme planınız nedir?
Purmuhammedi: Devrimimiz kültürel bir devrimdi. Hiçbir ülke kültür politikasız değildir. Pek çok zirveyi fethettik ama genel olarak başarılarımızın göze çarpar olmadığını kabul etmek zorundayız. Doğrudan politika emrederek ve yasaklayarak yapılır, dolaylı politikalar ise hükümetlerin düzenleyici olduğu yönündedir. Ben ikisinden yanayım.
Üretim ve tüketimde kültürel adalet gözetilmelidir. Şehit Reisi, herkes için büyük sanat projesini takip etti.
Galibaf: Sanal işletmelerin güvenliğini garanti etmeliyiz. İnternette korumaya ihtiyacımız var ama sınırlamaya değil. İç platformları desteklemeliyiz. Devletin üretimi desteklemesi ve ödüllendirmesi gerekiyor.
Gençlerin sosyal medyada doğru ve akıllı izlenmesi gerekir. Dışarıdan bir platformla işbirliği içinde çalışmalıyız.
Pezeşkiyan: Sinemanın sorunlarının çözülmesi gerekiyor. Çocuklar okulda okumayı öğrenmeli. Sayın Ahmedinejat döneminde faaliyete geçen Mehr konutlarının ne camisi, ne okulu, ne stadyumu, ne kütüphanesi görülüp sadece konut inşa edilmiştir. Kültürel bağlılıklar eşlik etmediğinde sorunlar ortaya çıkar.
Celili: Kültürel üretimler için iyi bir altyapımız var. Amerika nükleer teknolojimizi veya diğer endüstrilerimizi engellemeye çalışırken, aynı sanat alanlarında da bu çabaları var. Argo ve 300 ve öncesinde "Kızım Olmadan Asla" gibi filmler sadece devrime karşı değil İran'a karşı da yapıldı. Çünkü düşman bizim altyapımızı engelleyemedi, şimdi de yazılımı saptırıp umutları durdurmak istiyor.
Gazizade Haşimi: Kültür ve sanat devlet tarafından desteklenmeli. Bugün İran kültürü saldırı altında. Mısırlılar Haşaşin gibi bir dizi yapıp tarihimizi istedikleri gibi yapıyorlar. Bunun nedeni bu tarafta çalışma olmamasıdır. Büyük eserler desteklenmeli. Selman-i Farsi gibi eserlerin hazırlanmasının yıllar alması iyi değil. Kültürel ipek yolunu başlatmalıyız. Alanı açmalıyız.
Zakani: Hizmet hükümetinde sanatçılara ve Sanat Kredi Fonu'na önem verilecek. Uzman olmayan kuruluşların kültür alanına müdahale etmesini önleyeceğim. Belediyenin kültür sanat organizasyonunun yapımcılığını üstlendiği "Bedensiz" ülkenin en çok satan sosyal filmi oldu. Kültür meselesi, bir milletin kendisini tanıması halinde geleceğini inşa edebileceği bir konudur.
yorumunuz