Birleşmiş Milletler Silahsızlanma Konferansı’nda, Çin’in İran’ın nükleer programına ilişkin sunduğu beş temel öneri resmi belge olarak yayımlandı.
Çin’in BM Silahsızlanma Konferansı’ndaki temsilciliği, müzakerelerin çözümüne yönelik önerilerinin resmi belge olarak kabul edilmesini talep etmiş ve bu öneriler 21 Mart 2025 tarihli 2448/CD numaralı belge olarak yayımlanmıştır.
Çin’in beş temel önerisi:
1. Sorunların Barışçıl ve Diplomatik Yollarla Çözümü: Çin, tarafların askeri tehditlerden ve yasa dışı yaptırımlardan kaçınarak müzakerelere geri dönmesi için gerekli zeminin oluşturulmasını savunuyor.
2. Haklar ve Yükümlülükler Arasında Dengenin Korunması: İran’ın Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması’na (NPT) taraf olarak nükleer enerjiye barışçıl amaçlarla sahip olma hakkına vurgu yapılırken, İran’ın da nükleer silah üretmeme taahhüdüne bağlı kalması gerektiği ifade ediliyor.
3. Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) Çerçevesinin Korunması: Çin, nükleer anlaşmanın (JCPOA) yeni bir anlaşma için temel alınmasını ve müzakerelerin bir an önce yeniden başlamasını istiyor. Bu kapsamda ABD’nin siyasi iyi niyet göstermesi ve müzakere sürecine geri dönmesi gerektiği vurgulanıyor.
4. BM Güvenlik Konseyi’nin Aceleci Müdahalesine Karşı Çıkılması: Çin, Güvenlik Konseyi’nin hızlı müdahalelerinin güven inşasına katkı sağlamayacağını ve anlaşmazlıkları derinleştireceğini belirtiyor. Özellikle “tetik mekanizmasının” (snapback) devreye sokulmasının yılların diplomatik çabalarını boşa çıkaracağı ifade ediliyor.
5. Aşamalı ve Karşılıklı Adımlarla Çözüm Bulma: Çin, tüm tarafların baskıcı yöntemler yerine karşılıklı saygıya dayalı müzakereler yoluyla uzlaşma sağlaması gerektiğini savunuyor.
Pekin’de üçlü görüşme gerçekleşti
Çin’in bu önerileri sunmasının hemen öncesinde, 14 Mart 2025’te Pekin’de İran, Çin ve Rusya dışişleri bakan yardımcılarının katılımıyla üçlü bir toplantı düzenlendi. Çin Dışişleri Bakan Yardımcısı Ma Zhaoxu, İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Kazım Garibabadi ve Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov, nükleer anlaşmanın yeniden canlandırılması ve İran’a yönelik yaptırımların kaldırılması konularını ele aldı.
yorumunuz